7 vragen stijgende rente
De Duitse langetermijnrente is weer positief. Dat was bijna drie jaar lang niet het geval. ‘We zitten in een andere fase.’1 Wat is er aan de hand?
Voor het eerst sinds mei 2019 was het rendement op de tienjarige Duitse staatsobligaties gisterochtend weer positief. Daarmee is een symbolische grens overschreden. Beleggers verliezen niet langer geld als ze hun centen in een Duitse staatslening steken. Met het overschrijden van de nulgrens krijgt de gestage stijging van de rente een erg zichtbaar gevolg. ‘Het is natuurlijk maar een cijfer, maar hiermee is een belangrijke barrière genomen’, zegt Peter Vanden Houte, de hoofdeconoom van ING België. ‘De rente-ommekeer is een feit’.
2 Hoe komt het dat er een einde is gekomen aan de negatieve rente?
Dat heeft te maken met het beleid van de Europese Centrale Bank. De ECB is begonnen met de afbouw van het economische steunpakket dat er in de nasleep van de coronacrisis was gekomen. Dat doet ze om de inflatie te bestrijden die door de stijgende energieprijzen recordniveaus heeft bereikt. De afbouw van de steun betekent dat de centrale bank minder obligaties koopt. De vraag neemt af, en om geldschieters nog over de streep te trekken moet de rente wat hoger liggen.
3 Zijn er ook gevolgen voor België?
Jazeker. België verkocht dinsdag voor 5 miljard euro aan obligaties met een looptijd van 10 jaar, en moest de hoogste rente betalen sinds april 2019. Het rendement bedroeg 0,363 %. Volgens Jean Deboutte van het Agentschap voor de Schuld is dat een rechtstreeks gevolg van beslissing die de ECB in december nam om de aankoopvolumes te verminderen. ‘We zitten nu in een andere fase.’ Net als de Duitse was ook de Belgische rente de afgelopen jaren geregeld negatief, maar het lijkt erop dat dat nu niet snel meer zal gebeuren. Nu de aankoopvolumes van de ECB verminderen, is de appetijt van privé-investeerders doorslaggevend geworden. ‘En de meeste verwachten nu eenmaal een positieve rente’, zegt Deboutte.
4 Moeten we ons daar zorgen over maken?
Dat is niet nodig. In feite keren we terug naar een normale situatie, want een negatieve rente is eigenlijk een anomalie. Het betekent wel dat de Belgische schatkist niet langer geld verdient aan het ontlenen van geld, zoals de afgelopen jaren regelmatig voorkwam. Met de huidige rentestand zouden de rentelasten 30 miljoen euro hoger uitvallen dan begroot, zegt Deboutte. Het effect van de hogere rente blijft relatief beperkt, omdat de Belgische staatsschuld een lange gemiddelde looptijd heeft, en dus nog vele jaren kan blijven profiteren van de lage rente. Daardoor zal de rentelast dit jaar hoe dan ook lager uitvallen dan vorig jaar. Het Agentschap heeft dit jaar wel meer uitgiftemomenten gepland dan in 2021, om meer flexibiliteit te hebben. ‘Op bepaalde momenten zal er misschien wat aarzeling in de markt zijn, en we doen niet graag concessies op de prijs’, zegt Deboutte.
5 Zal de rente blijven stijgen?
Dat is wel waarschijnlijk. De ECB gaat haar obligatie-aankopen in de loop van 2022 geleidelijk verder afbouwen. Mogelijk zullen de netto-aankopen eind dit jaar stoppen, al blijft de ECB dan nog wel obligaties kopen ter vervanging van leningen die aan het einde van de looptijd afbetaald worden. Vanden Houte denkt dat er in 2023 een eerste verhoging van de kortetermijnrente kan komen. Beleggers in afgeleide financiële producten gokken zelfs al op dit jaar. ‘Je merkt dat het verhaal van de negatieve rente eindig is, en dat daarbij bezorgdheid kan opduiken. Het risico bestaat dat de rente van zuidelijke landen met een hoge schuld, zoals Italië en Griekenland, weer gaat stijgen. Daarom denk ik dat de ECB zeer geleidelijk te werk zal gaan. Als de inflatie te agressief bestreden wordt, kunnen ongewenste effecten ontstaan.’ Veel zal afhangen van de inflatiecijfers in de tweede jaarhelft. Dan zal duidelijk worden of de cijfers onder het ECB-doel van 2,00 % zullen duiken, zoals verwacht. ‘Het wordt een moeilijke evenwichtsoefening.’
6 Wat gaan we hier als consument van merken?
Het meest voor de hand liggende effect zou een hogere hypotheekrente kunnen zijn. Volgens de rentebarometer van Immotheker-Finotheker kost een woonkrediet op 20 jaar met vaste rente nu gemiddeld 1,40 %, lichtjes hoger dan de afgelopen twee jaar. ‘We denken dat de hypotheekrente opwaarts zal bewegen, zij het niet fors’, zegt Johan Van Gompel, die zich bij de studiedienst van KBC verdiept in de vastgoedmarkt. ‘Daardoor zal de prijsdynamiek wat afzwakken. We gaan ervan uit dat de woningprijzen in België dit jaar met niet meer dan 3,00 % zullen toenemen. De stijgende rente is een belangrijke waardebepalende factor.’ Veel zal wel afhangen van de vraag van beleggers naar vastgoed als investeringsobject. Als die groot blijft, zal de overwaardering wel blijven stijgen, benadrukt Van Gompel.
7 Zal de oplopende rente de aandelenkoersen aantasten?
Dat is in de Verenigde Staten al aan het gebeuren, zegt Vanden Houte. Vooral Amerikaanse groeiaandelen, waarvan de koers gebaseerd is op winsten die in de toekomst gerealiseerd moeten worden, hebben klappen gekregen. ‘Dat komt doordat die toekomstige winsten minder waard worden als je een hogere rente verdisconteert’, legt Vanden Houte uit. Het Amerikaanse fonds Ark Invest van beleggingsgoeroe Cathie Wood, dat gespecialiseerd is in bedrijven met toekomstgerichte technologie, is om die reden in een jaar tijd gehalveerd in waarde.
