Hergebruik is een speerpunt van het Vlaamse klimaatbeleid. Maar niemand wist hoe groot de tweedehandseconomie is. Tot nu. ‘We spelen al in de Champions League, maar moeten blijven innoveren.’
Een fauteuil uit de kringwinkel, een jas via Vinted of een boek van een vriend: bijna twee op de drie Vlamingen heeft het afgelopen jaar een gebruikt product gekocht, verkocht, gekregen of weggegeven. In totaal vond 221.000 ton aan tweedehandsgoederen – of 33,8 kilogram per Vlaming – een nieuwe eigenaar, blijkt uit een nieuwe studie van het Steunpunt Circulaire Economie, in opdracht van de Vlaamse regering. Uit dit onderzoek blijkt dat de tweedehandseconomie in Vlaanderen veel groter is dan tot nog toe werd aangenomen, zegt onderzoeker Kris Bachus (KU Leuven) die de studie samen met zijn collega Joni Delanoeije heeft uitgevoerd.
Volgens de officiële cijfers hergebruikt een Vlaming gemiddeld 5,4 kilogram goederen per jaar, maar die gegevens zijn alleen gebaseerd op de verkoop van kringwinkels die door de Ovam (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) erkend zijn en veilingen. Grote onlineplatformen zoals Facebook, 2dehands.be of Vinted, waarop particulieren gebruikte spullen aan elkaar doorverkopen, vallen uit de boot. Ook andere (informele) kanalen om goederen door te verkopen, zoals garageverkopen, rommelmarkten of donaties, zijn een blinde vlek, zegt Bachus. ‘Terwijl de verkoop in de kringwinkels maar goed is voor 15,00 % van de totale stroom.’
‘Wereldprimeur’
Het is de eerste keer dat in Vlaanderen een kwantitatieve schatting wordt gemaakt van de hoeveelheid goederen die in de tweedehandseconomie circuleert. Bachus spreekt zelfs over een ‘wereldprimeur’. Nochtans is het hergebruik van goederen een belangrijke pijler van de circulaire economie, die onze afvalberg moet doen verminderen en die een speerpunt is van het Vlaamse klimaatbeleid.
De regering-Jambon streeft ook ‘naar een volledig circulaire economie’ om beter in de behoeften aan grondstoffen te kunnen voorzien en de ecologische voetafdruk te verkleinen, staat in het Vlaamse regeerakkoord. Meer dan 60 procent van de broeikasgasuitstoot komt door ontginning, productie, transport en consumptie van grondstoffen, producten, voedsel en bouwmaterialen, en de verwerking van afval die daaruit ontstaat. Hergebruik helpt die uitstoot te beteugelen, nog meer dan recyclage – die andere pijler van de circulaire economie – omdat de producten niet worden verwerkt.
Dat de tweedehandseconomie groter is dan we tot nog toe dachten, is positief, zegt Bachus. Maar de milieuwinst wordt uitgehold als meer hergebruik uitmondt in extra consumptie, waarschuwt hij. ‘Het is belangrijk dat hergebruik de aanschaf van een nieuw product vervangt.’ Uit zijn onderzoek blijkt dat bij 28 procent van de tweedehandsaankopen het geval.
Milieuwinst
Ook het soort producten dat een tweede leven krijgt, bepaalt wat de milieuwinst is, want niet alle materialen zijn even belastend. ‘Textiel, bijvoorbeeld, heeft een zware ecologische voetafdruk’, zegt Bachus. Dat zelfs een kledingreus als Zalando of een luxemerk als Gucci tweedehandskledij verkoopt (zie inzet), vindt hij bemoedigend en doet vermoeden dat de tweedehandseconomie aan populariteit wint. Kringloopwinkels zagen hun verkoop in tien jaar alvast met 54 procent groeien. ‘Dat hergebruik bij jongeren populairder is dan bij ouderen, toont potentieel voor groei’, zegt Bachus. Afgelopen jaar schaften acht op de tien jonger dan 35 een tweedehandsproduct aan, tegenover minder dan de helft van de 55-plussers.
Ten slotte heeft ook de coronacrisis de tweedehandseconomie mogelijk een duwtje in de rug gegeven, denken de onderzoekers. Kringwinkels merkten een stijging, de lockdown zette een rem op shoppen en de koopkracht van huishoudens werd aangetast. Volgens Bachus is het evenwel voorbarig om al harde conclusies te trekken. ‘Dit was een nulmeting, het zou goed zijn als we haar op termijn kunnen herhalen.’
‘Vlaanderen koploper’
Minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) is vastberaden om van Vlaanderen een ‘koploper in de circulaire economie te maken’, zegt ze. ‘We spelen al in de Champions League, maar we moeten jaar na jaar stappen vooruit blijven zetten. Deze studie toont hoe het beleid nog meer kan sturen en inzetten op de herstel- en deeleconomie.’ Minister van Werk Hilde Crevits (CD&V) werkt aan een concreet plan om onder meer kledij en elektronica meer te hergebruiken.
Ook luxemerken krijgen nieuw leven
Nadat de Duitse fashionreus Zalando vorige maand had aangekondigd dat het via zijn webwinkel ook tweedehandskledij gaat verkopen (DS 22 september), meldde het Italiaanse modebedrijf Gucci deze week in Vogue dat het in zee gaat met het Amerikaanse tweedehandsplatform The Realreal, dat meer dan 17 miljoen gebruikers telt.
Gucci opent een eigen webshop op het platform en wordt volgens het modetijdschrift het eerste grote luxemerk dat klanten aanspoort om zijn spullen door te verkopen.
The Realreal hoopt in de toekomst nog meer samenwerkingen met andere luxemerken te sluiten.
