Het middensegment van de retail krijgt het hard te verduren. Dat was al langer het geval, maar corona versnelt de doodsstrijd. ‘De winkelstraat wordt nu in zijn definitieve plooi gelegd.’
In de klassieke winkelstraat waart een virus rond. Je ziet het niet, maar het vreet aan de fundamenten van de bekende merknamen. Een greep uit de voorbije dagen: de interieur- en decoratieketen Casa vraagt een gerechtelijke reorganisatie aan. Intussen is de winkelketen Hema gesprekken gestart met de Nederlandse overheid om de groep boven water te houden. Bij C&A houden ze traditioneel de lippen stijf op elkaar, maar de geruchten dat het niet goed gaat met de kledingketen zwellen aan. Bij Brantano zien ze ook de bui hangen, nu blijkt dat moedergroep FNG in slechte financiële papieren zit.
Sinds 11 mei zijn de winkels en handelszaken weer open. De lockdown hakte er stevig in, maar de problemen bij de ketens uit het middensegment etterden al geruime tijd. Corona was de brandversneller die het vuur alleen hoger en sneller deed oplaaien, zegt Alan Vandenberghe, food- en retailspecialist bij KBC Securities. “Die polarisatie van de markt is al langer bezig. Met een grotere opsplitsing tussen premium en goedkoop. Merken die daartussen steken worden helemaal weggevaagd.” Voor Vandenberghe is dat overigens geen exclusieve voor de retail alleen. “Ik merk eenzelfde beweging in andere sectoren, bijvoorbeeld de fitnessbranche. Een lowbudgetketen als Basic Fit wint marktaandeel, en aan het andere einde heb je dan de David Lloyd Clubs, premium sportscholen.”
Het heeft vooral te maken met een veranderend consumentengedrag, de technologische vooruitgang, stadsinrichtingen en mobiliteit, betalingsservices. De ketens bleven te lang vasthouden aan de concepten en recepten die retail in zijn beginjaren groot maakten. Alleen waren hun huidige potentiële klanten toen nog niet geboren. Intussen knabbelden nieuwe spelers aan hun marges. Action, Primark, je kunt je neus ophalen voor de lowbudgetwinkels, maar elke euro die naar daar vloeit is weg. En een koek die niet groeit, moet met meer partijen worden gedeeld, maar met kruimels kan je je niet voeden.
Tegelijk kochten de millennials massaal online. Opnieuw maakten de bestaande ketens de klassieke fout: ze maakten zich druk over het marktverstorende karakter van de Amazons en Zalando’s van deze wereld. En lachten dat die pakjes nimmer rendabel gemaakt konden worden. Ze zijn integendeel in no time marktleiders geworden.
De winkelstraat is overigens ook al jaren te druk. Niet met consumenten, helaas, maar met winkels. De cijfers van dataleverancier Locatus bewijzen dat al jaren. Ons land telt meer winkels dan bijvoorbeeld Nederland, dat meer inwoners telt. België heeft 1 winkel per 56 inwoners, bij onze noorderburen is dat 1 per 78 inwoners.
Geen weg terug
Mien Gillis, retailexperte van zelfstandigenorganisatie Unizo, beaamt de analyse, wat de ketens betreft. “Die zijn minder wendbaar, hebben een forsere kostenstructuur en zijn vaak afhankelijk van beslissingen op groepsniveau. Dat maakt dat ze weinig kunnen diversifiëren in hun aanbod bijvoorbeeld.” Voor een kleine onafhankelijke zaak in het middensegment ziet Gillis wel nog plaats. “Maar dan moet je wel toegevoegde waarde hebben. In service, of in nicheproducten, een gamma dat je niet overal vindt.”
Het onderliggende mechanisme maakt dat de ketens uit het middensegment niet alleen zwaar getackeld worden, maar ook dat er geen weg terug is. “Ze kunnen zich niet aanpassen, omdat het operationeel te moeilijk is, en omdat ze vaak in een moeilijke financiële situatie verkeren”, analyseert Alan Vandenberghe. Een vicieuze cirkel, met verregaande gevolgen. De slagkracht om zich terug in de match te boksen is er niet, corona maakt dat probleem enkel tergender, met als gevolg dat ze omvallen.
“Mensen hebben hun keuzes gemaakt, ze betalen liever veel voor premium en de daarbij horende service. Of ze kiezen voor de basis, met lage prijzen. De keuzes die ze nu maken is onomkeerbaar. Dit is geen momentopname, alles wordt in zijn definitieve plooi gelegd.”
