Google treedt vanaf vandaag in het juridische strijdperk tegen de Europese Commissie. Zowel prestige als miljarden euro’s staan op het spel.

Het wordt een strijd der titanen. Vandaag begint in Luxemburg de rechtszaak waarmee Google een boete van 2,42 miljard euro ongedaan wil maken die Europees commissaris Margrethe Vestager in 2017 uitdeelde. Google heeft het puikje van de Brusselse advocaten concurrentierecht ingeschakeld, maar de Europese Commissie is vast van plan zich niet door de gigant uit Silicon Valley in de hoek te laten drijven. Er staat heel wat op het spel: deze zaak is de eerste in een reeks van drie waarin Google de beslissingen van Vestager op de korrel neemt.

1. Waarom werd Google beboet?

Google werd beboet omdat het volgens Vestager zijn dominante marktpositie misbruikte. De zoekmachine van Google zou de concurrentie hebben vervalst door resultaten van zijn eigen prijsvergelijkingsdienst Google Shopping prominenter in beeld te brengen dan die van concur­rerende prijsvergelijkers. De boete was het resultaat van een onderzoek dat zeven jaar had geduurd. Concurrenten zoals Kelkoo, Twenga of Foundem voelden zich benadeeld en ­strijden mee in de rechtszaak aan de zijde van de Commissie. Als de boete bevestigd wordt, zouden de concurrenten een vergoeding voor de geleden schade kunnen claimen.

2. Waarom is Google het niet eens met de boete?

Toen de boete werd bekend­gemaakt, legde Google meteen uit waarom het bedrijf fundamenteel van mening verschilde met de Europese Commissie. Dat de Google Shopping-zoekresultaten hoger op de pagina stonden, was omdat de consument dat het handigste vond, legde Google-topman Kent Walker uit. ‘Mensen willen niet doorverwezen worden naar websites waar ze opnieuw een zoekopdracht moeten ingeven.’ Google tekende in september 2017 beroep aan tegen de boete. Daarvoor werden zes juridische argumenten aangedragen. Zo betwist Google niet dat sommige zoekresultaten prominenter worden weergegeven dan andere, maar wel dat er sprake is van bevoordeling. ‘Kwaliteitsverbeteringen die concurrentie op basis van merites vormen, worden ten onrechte behandeld als misbruik.’ Met andere woorden: Google bevoordeelde niet zichzelf, maar de gebruiker.

3. Waarom is de uitkomst van de zaak belangrijk?

Amerikaanse bedrijven, vooral uit Silicon Valley, vinden dat de Europese Commissie het onevenredig vaak op hen heeft voorzien. Google kreeg al drie keer een boete aangesmeerd door Vestager. Apple en Amazon werden aangepakt, evenals Starbucks. Impliciet wordt Vestager ervan beschuldigd minder streng te zijn voor Europese bedrijven. Als Google deze zaak wint, zou dat gezichtsverlies betekenen voor Vestager en voor de Europese Commissie. De Amerikanen hebben dan een extra argument voor de theorie dat de EU het vooral op hen gemunt heeft. Als ze gelijk krijgt, zou Vestager een morele overwinning boeken. Ze kan dan de strijd tegen concurrentie­vervalsing met nog meer gezag voortzetten.

4. Zijn beslissingen van Vestager al eerder aangevochten voor de rechtbank?

Jazeker. In september vorig jaar haalde ze bakzeil toen het gerecht oordeelde dat Nederland geen illegale staatssteun had verleend door koffieketen Starbucks fiscale voordelen toe te kennen. Bij dat vonnis moet wel de kanttekening geplaatst worden dat de rechters het ­juridische principe waarop Vestager zich beriep niet in vraag stelden. Wel waren er fouten gemaakt bij de beoor­deling, waardoor het bewijs niet overtuigend was. Eerder werd Vestager al teruggefloten nadat ze de Belgische ‘excess profit rulings’ als illegale staatssteun had bestempeld. Maar de zaak die Google heeft aangespannen, is anders omdat het hier niet gaat om illegale staatssteun, maar om misbruik van een dominante marktpositie.

5. Volgen er nog vergelijkbare zaken?

Google heeft ook beroep aangetekend tegen twee andere boetes. Een ervan bedroeg 4,34 miljard euro – de hoogste Europese boete ooit – en heeft betrekking op het Android-besturingssysteem. Google zou ontwikkelaars van apps onvoldoende toegang bieden tot ­Android-smartphones. De andere bedroeg 1,49 miljard euro. Het ging er daarbij om dat Google voorrang eiste voor de advertenties van dochter ­AdSense als de zoekmachine op andere sites geplaatst wordt. Bij elkaar betwist Google dus 8,25 miljard euro aan boetes. In december opende de Commissie een nieuw onderzoek, dit keer naar de wettelijkheid van de dataverzameling door Google en Facebook.

6. Wanneer kennen we de uitslag?

Het Europees Hof neemt doorgaans ruim de tijd om een oordeel te vellen. Beroepsprocedures duren gemiddeld ruim een jaar. Vroeger dan 2021 moeten we geen vonnis verwachten.

MOOIJMAN, R. Titanenstrijd met miljardeninzet. De Standaard, 12 februari 2020, 22.