‘Belast uitstoot en consumptie zwaarder’

De lasten op arbeid moeten verder omlaag, adviseert de Oeso. Met een CO₂-taks kunnen de inkomsten toch op peil gehouden worden.

‘België is een success story, maar het kan nog beter.’ Wie verwacht had dat de Oeso, de organisatie van de belangrijkste industrielanden, vernietigend zou uithalen in haar economische analyse van ons land, had het verkeerd voor. Angel Gurría, de secretaris-generaal van de Oeso, deelde gisteren heel wat schouderklopjes uit. ‘In België is het goed leven. De welzijnsindicatoren scoren hoog, de ongelijkheid is laag, het onderwijs is goed en de levensverwachting is bovengemiddeld.’

Toch mogen we niet op onze lauweren rusten. De Oeso ziet drie forse verbeterpunten: de arbeidsmarkt, de productiviteit en de financiële situatie. Wat dat laatste betreft maakt de hoge schuldgraad ons land extra kwetsbaar, vooral omdat de kosten van de vergrijzing nog massa’s belastinggeld zullen vergen. Op lange termijn zullen de pensioenen 15,00 % van de economie opslokken, meer dan gemiddeld in de eurozone. Zonder bijkomende besparingen zal de staatsschuld door die toenemende vergrijzingskosten in 2060 kunnen oplopen tot 200,00 % van het bbp, waarschuwt het rapport.

CO2-taks

Ook op belastinggebied is nog het een en ander te doen. Ondanks de taxshift zijn de lasten op arbeid nog steeds erg hoog. Die kunnen verlaagd worden als andere belastingen, zoals de btw, omhooggaan. In ons land genieten erg veel producten en diensten een verlaagd btw-tarief, vindt de onderzoeksinstelling. Ook kan er een CO2-taks komen voor uitstoot die niet onder het Europese systeem van emissiehandel valt. ‘Dat kan meteen helpen om de reductiedoelstellingen te halen, want die dreigt België te missen’, benadrukte Gurría. Wel zijn flankerende maatregelen voor de laagste inkomens nodig.

De hoge belastingen in België vindt de Oeso niet direct een probleem. ‘Die zijn er ook in Scandinavië, waar ze leiden tot een hoog gevoel van welbevinden bij de bevolking.’ Gurría beveelt wel aan om de overheidsuitgaven grondig onder de loep te houden in een spending review. ‘Daarmee kijk je als overheid hoe je je geld uitgeeft, waarom, en welk resultaat je ermee behaalt. Dat kan de efficiëntie van de overheidsuitgaven verbeteren.’

De dalende productiviteitsgroei is voor de Oeso wel een punt van zorg. De Belgische welvaart is gebouwd op een economische output per gewerkt uur die 35,00 % hoger ligt dan in de rest van de Oeso-landen. Het probleem is dat de groei eruit is. Voorheen groeide de productiviteit met 2,00 % per jaar, nu nog met moeite met 0,40 %. En dat ondanks hoge overheidsuitgaven aan steun voor onderzoek en ontwikkeling. ‘Misschien zou die steun beter gericht moeten worden op jonge en innovatieve bedrijven’, oppert Gurría.

Wat het derde verbeterpunt betreft – de arbeidsmarkt – stelt de Oeso vast dat de werkgelegenheidsgraad met 65,00 % nog altijd laag is. Het Oeso-gemiddelde bedraagt 70,00 %. ‘Vooral bij doelgroepen als ouderen, jongeren, vrouwen, gehandicapten, laaggeschoolden en migranten is er nog werk aan de winkel’, zegt Gurría.

Over de politieke situatie maakte Gurría zich niet veel zorgen. ‘Ik weet dat de regeringsonderhandelingen lang aanslepen, maar dat is niet ongebruikelijk. Het is al eerder gebeurd en ook in andere landen duurt het vaak lang. Het is een teken des tijds. België heeft sterke politieke instellingen, zodat het nadelige effect van een regering in lopende zaken beperkt blijft. Wat niet wegneemt dat het goed zou zijn als er snel een volwaardige regering komt.’

Oeso legt kilometerheffing op tafel

‘Voer een kilometerheffing in, bijvoorbeeld rond Brussel en Antwerpen, met een duidelijk onderscheid tussen de spitsuren en de rest van de dag. Overweeg het belastingvoordeel voor salariswagens af te schaffen, of reserveer het alleen voor uitstootvrije wagens.’

Het zijn twee aanbevelingen die de Oeso doet in haar economische doorlichting van België. Een kilometerheffing kan de mobiliteitsproblemen verlichten en is gunstig voor het klimaat en de luchtkwaliteit. Bovendien heeft de maatregel een positieve invloed op de productiviteitsgroei: chauffeurs die in de file staan, verliezen tijd en geld. De Oeso helpt het Brussels Gewest met nadenken over innovatieve mobiliteitsoplossingen.

Opgevolgde aanbevelingen

Enkele Oeso-aanbevelingen uit vorige rapporten die door de regering zijn uitgevoerd:

De lasten op arbeid zijn verlaagd via de taxshift.
De vennootschapsbelasting is verlaagd van 33,9 naar 25 procent.
De roerende voorheffing is verhoogd en de taks op de effectenrekeningen ingevoerd.
Het Nationaal Pact voor Strategische Investeringen heeft een investeringsbehoefte van 144 tot 155 miljard euro vastgesteld.
Het Belgian Growth Fund is opgericht om beloftevolle bedrijven te helpen doorgroeien.
Het systeem van de flexi-jobs is uitgebreid naar de detailhandel.