De overheid onderzoekt of farmabedrijven beletten dat concurrenten bepaalde geneesmiddelen aan ziekenhuizen verkopen – misschien wel mét de hulp van ziekenhuizen. Waarom spannen big farma en ziekenhuizen samen?
Op één dag een huiszoeking bij farmagigant Roche én bij het UZ Gent: de Belgische mededingingsautoriteit laat geen gras groeien over haar onderzoek naar mogelijke deals tussen farmabedrijven en ziekenhuizen rond de dure ‘biologische’ geneesmiddelen (DS 9 oktober en DS 11 oktober).
Dat is de groep geneesmiddelen waartoe kanker- en reumamedicijnen behoren. De prijs daarvan blijft in ons land erg hoog omdat er geen concurrentie bestaat tussen de merkproducten en de ‘witte’ producten van die geneesmiddelen. Daarom onderzoekt de mededingingsautoriteit of er een ‘algemeen systeem’ bestaat waardoor de ‘witte’ producten van de biologische geneesmiddelen niet tot in de ziekenhuizen raken.
1. Wie wint en wie verliest bij de deals tussen ziekenhuizen en farmabedrijven?
In ons land krijgen patiënten vooral de dure, originele merkproducten van biologische geneesmiddelen. Daarvan profiteren natuurlijk de bedrijven die zulke ‘originals’ maken.
Ze hebben er alle belang bij dat ziekenhuizen voor de merkproducten blijven kiezen, ook als het patent erop is verlopen en concurrenten de ‘witte’ producten (de zogenaamde biosimilairen) op de markt brengen. De mededingingsautoriteit onderzoekt nu of er om die reden nog snel meerjaarlijkse contracten over de merkproducten werden afgesloten voor twee middelen van Roche, net voordat de ‘witte’ biosimilairen op de markt zijn gekomen.
De verliezers in dit verhaal zijn de fabrikanten van die biosimilairen. Zij krijgen hun middelen niet aan de ziekenhuizen verkocht.
Daarvan is ook de ziekteverzekering en de belastingbetaler de dupe. Er komt geen marktdynamiek op gang waarbij alle farmabedrijven hun officiële prijzen laten zakken.
Ook al klinkt het raar: dat komt de ziekenhuizen, de tweede grote winnaar in dit verhaal, goed uit. Zij verkrijgen kortingen bij de producenten, terwijl de ziekteverzekering hen wel de hoge officiële prijs van de medicijnen betaalt. De korting mogen de ziekenhuizen voor zichzelf houden.
Dat zet de deur open voor afspraken tussen ziekenhuizen en farmabedrijven. De bedrijven zwaaien met hoge kortingen op geneesmiddelen, de ziekenhuizen beloven storende concurrentie buiten spel te houden.
2. Sluiten ze de deals uit hebzucht of uit noodzaak?
Wat de farmabedrijven betreft, is het antwoord eenvoudig: die willen winst maken en hun bevoorrechte posities in de ziekenhuizen behouden.
De drijfveren van de ziekenhuizen om onder één hoedje te spelen, zijn complexer. De financiële situatie van veel ziekenhuizen is zorgwekkend. Dat bleek nog maar eens deze week uit een analyse door Belfius.
De omzet van de ziekenhuisapotheek, waar die medicijnen passeren, is voor de ziekenhuizen een belangrijke bron van inkomsten geworden. Door met farmabedrijven afspraken te maken over kortingen, komt geld binnen dat de hospitalen nodig hebben om andere diensten te laten draaien.
Ziekenhuiskoepel Zorgnet-Icuro gaf in een brief aan zijn leden over het onderzoek dat loopt, impliciet toe dat bij de keuze voor een bepaalde leverancier óók meespeelt wat het ziekenhuis er zelf aan overhoudt.
3. Wil of durft de politiek dit niet op te lossen?
De politiek is ermee bezig. Dat de precaire financiële situatie in onze ziekenhuizen allerlei perverse gevolgen heeft, is bekend. De ziekenhuisapotheek ‘melken’ voor extra inkomsten, is nog maar één voorbeeld.
Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) heeft tijdens de vorige regeerperiode de hervorming van de ziekenhuisfinanciering in gang gezet, gekoppeld aan een hertekening van het ziekenhuislandschap. Het doel is helder: de ziekenhuizen moeten van de overheid het geld krijgen dat ze nodig hebben om naar behoren te werken, zonder sluiproutes zoals de ziekenhuisapotheek.
Maar de ziekenhuishervorming is bijzonder complex. Ze gaat over een herverdeling van geld (tussen artsen en ziekenhuizen, tussen artsen onderling) én over een herverdeling van macht. De moed en de wil om te hervormen zijn er, maar het vergt meer tijd.
