Wie al eens zonder werk heeft gezeten, kan het misschien beamen: geen job hebben kan flink wat stress veroorzaken. En niet alleen omdat je inkomen wegvalt. Duitse wetenschappers stelden vast dat er ook heel wat psychologische factoren spelen, die kunnen maken dat je in een neerwaartse spiraal terechtkomt. En eentje steekt er bovenuit: dat je je niet meer nuttig voelt.
De studie – die de verbanden tussen werk en stress beter in kaart moest brengen – werd uitgevoerd bij meer dan 1.000 Duitse werklozen. De proefpersonen moesten vragenlijsten invullen en werden meer dan 2,5 jaar gevolgd. De resultaten werden gepubliceerd in het vaktijdschrift Journal of Occupational Health Psychology.
Proefpersonen
Wat bleek? De stress die de proefpersonen ondervonden, had niet alleen te maken met het feit dat ze geen inkomen meer hadden, maar ook met een hele reeks andere factoren. “Een job levert ook structuur en sociaal contact. Die kunnen verarmen of zelfs wegvallen”, vertelt Nathan Van den Bergh van de vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie aan de Universiteit Gent. “Een job laat daarnaast toe om naar een hoger, gezamenlijk doel te streven. Je job geeft je status en je plaats in de maatschappij mee vorm, terwijl werkloosheid die net bemoeilijkt.”
Wat de werklozen psychologisch het ergste bleken te vinden, was dat ze geen hoger en gezamenlijk doel meer hadden om na te streven: ze voelden zich niet meer nuttig. “Ze misten het gevoel dat het iets uitmaakte dat ze er waren, dat ze iets bijdroegen. Ze hadden het gevoel dat ze thuis wat buiten de maatschappij stonden en niet meer echt nodig waren. Daarnaast bleek ook het gevoel van competent te zijn – een psychologische factor die tot nu toe een beetje over het hoofd werd gezien in de modellen – eveneens een rol te spelen”, aldus Van den Bergh. (lees hieronder verder)
Zelf was hij niet betrokken bij de Duitse studie, maar aan de Gentse universiteit loopt ook een onderzoek naar de impact van werkloosheid en daar werkt Van den Bergh wél aan mee. “Volgens ons zijn de Duitse bevindingen nog maar een deel van de verklaring”, gaat hij verder. “Niet iedereen ondervindt immers in dezelfde mate stress als hij of zij werkloos is. Een van de factoren die volgens de eerste voorlopige resultaten ook een rol spelen, is de neiging om te piekeren. Mensen die daar meer last van hebben, zullen langer blijven stilstaan bij het gevoel dat ze zich niet meer nuttig kunnen maken of competent kunnen voelen. En dat kan tot een neerwaartse spiraal leiden.”
De negatieve gedachten lokken immers nog meer stress uit, die op haar beurt nog meer angstige of depressieve klachten tot gevolg heeft. En dat bemoeilijkt de zoektocht naar een job.
Vijftigplussers
“Een groep die het in dat opzicht niet makkelijk heeft, zijn de vijftigplussers”, aldus Van den Bergh. “Werk vinden is op hun leeftijd niet evident en zij kunnen zich na verloop van tijd steeds meer gaan afvragen of het überhaupt nog zal lukken om weer aan de slag te gaan, of ze nog verder zullen kunnen bouwen aan hun pensioen en of ze geen financiële moeilijkheden zullen krijgen als hun uitkering steeds verder afneemt. Zij vormen een kwetsbare groep.”
Maar er is ook goed nieuws: de resultaten van de Duitse studie tonen aan dat de stress en de psychologische klachten die werklozen ervaren, opnieuw verminderen eenmaal ze (weer) een job hebben gevonden. Je kan er dus weer van afraken.
Wie mee wil werken aan de studie van de UGent, VDAB en RiseSmart (Randstad) over de impact van werkloosheid, kan zich nog opgeven als proefpersoon. Iedereen die werkloos is (ongeacht de leeftijd), kan deelnemen. In functie van het engagement staat daar een vergoeding tegenover die kan oplopen tot 75 of 125 euro. De dataverzameling vindt via het internet plaats en omvat naast een korte computertaak enkele vragenlijsten op verschillende tijdstippen. Extra gemotiveerde deelnemers kunnen zich ook laten opvolgen via smartphone. Voor meer informatie kan je mailen naar Nathan.VandenBergh@UGent.be
