Honderdduizend Vlamingen moeten naar het OCMW als ze een bril nodig hebben, naar de tandarts moeten, of een zware energierekening krijgen.
Jurgen (46)
Goedkoop huis, dure verwarming
Jurgen kreeg het voorbije jaar een huurtoelage en steun voor gas.
Jurgen is 46 en woont in Aalter met een hond, twee katten en een paar duiven. Het is twee jaar geleden dat hij nog een baan gehad heeft. Hij heeft pakjes bezorgd, kelders waterdicht gemaakt en in fabrieken gewerkt. Voor deze maand (maart 2019) was zijn werkloosheidsuitkering 1044,96 euro. Omdat hij twee keer na elkaar een zware hernia gehad heeft, denkt hij dat hij niet meer zo gauw opgeroepen zal worden door de VDAB. De laatste keren dat hij naar een uitzendkantoor ging, was er geen werk voor hem. ‘Ze zeggen dat ze zullen bellen, maar je weet dat het nooit gebeurt. Waarom zouden ze mij ook aannemen? Van elders in Europa komen mensen die jonger en gezonder zijn, langere uren willen werken en liever geen vast contract willen. Ik neem het die mensen niet kwalijk.’
Koelen zonder blazen
Jurgens huishuur is 400 euro per maand. Dat is niet veel voor een huis met een koertje, maar het huis is afgeleefd. Drie gedraaide spaarlampjes hullen de woonkamer in een gelig licht. Kilte stijgt op uit vooroorlogse cementen vloertegels. De verhuurder heeft al een paar inspanningen gedaan om het huis te verbeteren. De ramen hebben dubbelglas, maar zijn niet afgewerkt. Errond zitten kieren waar de wind zo doorheen waait. Er is ook een nieuwe achterdeur waar Jurgen lang op heeft moeten wachten. ‘Ik moest deze winter niet blazen om mijn soep te koelen.’ Omdat Jurgen nog meer dan 3.000 euro huurschuld heeft, kan hij daar niet te hard over klagen.
Hoewel hij zich sterk maakt dat hij nooit iets op krediet heeft gekocht, heeft Jurgen al jaren schulden: vooral huur en energie. Hij staat onder budgetbeheer bij het OCMW en krijgt 70 euro leefgeld per week. Volgens zijn sociaal werker, Karen Thewissen, is dat niet genoeg. Zijn stofzuiger is kapot en hij hoopt dat Karen geld voor hem kan vrijmaken om een nieuwe te kopen. Toen zijn vorige hond stierf, heeft ze ervoor gezorgd dat hij een nieuwe kreeg via vzw De Toevlucht, de plaatselijke Welzijnsschakel. ‘Ze vond dat ik zonder hond te snel achteruitging.’
Er is een houtkachel, maar na een schouwbrand durft Jurgen die niet meer te gebruiken. Een brandverzekering heeft hij niet. De woning is niet goed genoeg om in aanmerking te komen voor Vlaamse huursubsidie, maar het OCMW past elke maand 165 euro bij. Voor gas en elektriciteit heeft hij budgetmeters, waarmee hij telkens 50 euro vooraf betaalt. ’s Winters doet hij dat twee keer per maand. Het OCMW heeft dat bedrag deze winter ook twee keer voorgeschoten. Daar hoeft hij maar een deel van terug te betalen.
Eén keer per maand gaat Jurgen naar de Voedselbank om een pakket gratis eten. Hij doet dat liever ’s winters dan ’s zomers, want dan is het vroeger donker. ‘Wanneer je binnen een bekende tegenkomt, hoef je je niet te schamen. Je weet dat je daar om dezelfde reden bent.’ De voorbije twee jaar heeft hij het daar steeds drukker zien worden. Hij ontmoette er onlangs een gepensioneerde uit de buurt van wie hij zeker weet dat hij een leven hard heeft gewerkt. ‘Die mensen hebben een attest van het OCMW, dat controleert of ze het wel nodig hebben. Profiteurs zullen dat niet zijn.’
Nathalie Van Biesen (35)
Geen volle winkelkar per week
Nathalie Van Biesen kreeg het voorbije jaar extra steun voor gas, schoolkosten en sinterklaascadeaus voor de kinderen.
Wie met een klein budget moet rondkomen, noemt dat niet altijd graag armoede. Nathalie Van Biesen heeft die schroom niet. ‘Als je niet kunt eten wat je wilt eten, omdat je er het geld niet voor hebt, kun je dat niet anders noemen dan armoede.’
Van Biesen is 35 en heeft drie inwonende kinderen. Ze werkt 12 uur per week in een broodjeszaak, waar ze 400 à 500 euro per maand verdient. Omdat ze voor de resterende uren geen werkloosheidsuitkering krijgt, vult het OCMW haar inkomen aan tot 1.296 euro. Ze krijgt ook kinderbijslag en alimentatie van de vader van haar kinderen, waardoor ze in totaal in de buurt komt van de armoedegrens voor een alleenstaande met drie kinderen: 2.164 euro. Omdat ze schulden heeft, staat ze onder budgetbeheer bij het OCMW.
Voor boodschappen heeft ze een budget van 140 euro per week. Elke week stelt ze vast dat je voor dat bedrag vandaag geen winkelkar meer vult, ook niet in de goedkopere supermarkt. ‘Ga maar eens vlees en verse groenten kopen voor vier personen.’ Drie keer per week gaat ze met de kinderen bij haar moeder eten. Ooit was het slechter. Toen de kinderen klein waren, aten ze vooral soep, gemaakt van grote zakken voorgesneden soepgroente. Als er niets onverwachts gebeurt, komt ze net rond, maar in een gezin met drie kinderen gebeurt er regelmatig iets onverwachts.
‘Als je een goed dak boven je hoofd hebt, maakt het niet uit dat je twee keer per week spaghetti moet eten omdat je niets anders kunt betalen’
Nathalie Van Biesen
Van Biesen schat dat ze rond zou komen en elke maand wat geld opzij zou kunnen zetten als ze 300 euro meer zou verdienen. Ze heeft ooit voltijds gewerkt, als poetshulp in een dienstenchequebedrijf, maar dat viel haar zo zwaar dat ze ’s avonds niet meer in staat was om haar huishouden te bestieren. Ze heeft snel last van haar knieën, dat zit in de familie. Met een haalbaar uurrooster en een haalbare fysieke belasting, zou ze meteen weer voltijds werken. Maar zonder getuigschrift secundair onderwijs is zulk werk onvindbaar.
Ibiza
Een auto heeft Van Biesen nooit gehad. Ze vindt dat ‘zijn geld niet waard’. Een televisie leent ze van een vriend. De kinderen zouden graag eens op reis gaan. ‘De een wil naar Ibiza, de ander naar Frankrijk en eentje naar Valencia, geen idee waar ze dat haalt. Ik heb beloofd dat we volgende zomer eens met de trein een dagje naar zee gaan. Dat kost tegenwoordig al meer dan 50 euro.’ (Heen en terug van Leuven naar Oostende, voor vier personen, van wie twee jonger dan twaalf, met verhoogde tegemoetkoming, kost 84,20 euro, red.)
Het belangrijkste waaraan Van Biesen geld wil uitgeven, is een goed huis. Het gezin woont nu in een tijdelijke studio en is op zoek naar een huis, liefst met drie slaapkamers, in Leuven, voor 750 euro. ‘Als je een goed dak boven je hoofd hebt, maakt het niet uit dat je twee keer per week spaghetti moet eten, omdat je niets anders kunt betalen.’
