Wie een eigen zaak wil starten, hoeft niet langer zijn kennis van bedrijfsbeheer te bewijzen. Sinds het afschaffen van die verplichting steeg het aantal starters fors.
In september, oktober en november 2018 zijn 10.142 mensen in Vlaanderen gestart als zelfstandige, blijkt uit cijfers van Statbel over het aantal btw-plichtige natuurlijke personen. Dat is maar liefst 32,00 % meer dan in dezelfde maanden een jaar eerder. In de andere gewesten was er een veel kleinere stijging (Brussel) of zelfs een daling (Wallonië).
Naar de oorzaak van de stijging is het niet ver zoeken, stelt de zelfstandigenorganisatie NSZ. Sinds 1 september is het in Vlaanderen niet langer verplicht om een attest bedrijfsbeheer voor te leggen. Met dat attest bewees een starter dat hij de basisvaardigheden had om te kunnen ondernemen. In het volwassenonderwijs werden daarvoor opleidingen aangeboden, maar ook een hogere opleiding of ervaring volstonden.
‘Het was vrij gemakkelijk om die kennis te bewijzen, maar toch bleek het een drempel’, zegt Christine Mattheeuws, voorzitter van NSZ. ‘Dat was bijvoorbeeld het geval voor buitenlanders die niet de vereiste diploma’s konden voorleggen.’
Ook het ondernemingsloket van Acerta stelde vast dat het bewijzen van bedrijfsbeheer voor sommige starters een belemmering vormde. ‘In het beroepsonderwijs moest je daarvoor een extra jaar doen’, zegt Els Schellens.
NSZ vroeg zelf cijfers op bij Trends Business Information, en die bevestigen de sterke stijging (zie grafiek). In het laatste kwartaal van 2018 steeg het totaal aantal starters met 22,00 % in Vlaanderen. Die spectaculaire stijging doet zich in de andere gewesten niet voor.
In de lente en zomer van 2018 kreeg NSZ in zijn ondernemingsloket al verschillende mensen over de vloer die toen al dachten dat een attest niet meer nodig was. ‘Zij hebben gewacht tot in september’, zegt Mattheeuws.
Bij het ondernemingsloket kregen ze ook verschillende vragen van Brusselse kandidaat-starters om in Vlaanderen een zaak op te starten. Dat kan als de hoofdzetel in Vlaanderen gevestigd is.
Maar uit de cijfers van Statbel blijkt dat de sterke stijging na 1 september niet voortvloeit uit een verschuiving in de tijd of tussen de gewesten. In de acht maanden vóór 1 september was er in Vlaanderen weliswaar een daling, maar met amper 1,00 %. In Brussel werden na 1 september niet minder ondernemingen opgericht dan een jaar eerder.
Hart vasthouden
Is het wel een goede zaak dat het niet langer nodig is om te bewijzen dat je kaas gegeten hebt van ondernemen? ‘Het is goed dat de deur naar het ondernemerschap wagenwijd openstaat’, zegt Mattheeuws. ‘Het attest bedrijfsbeheer gaf een vals gevoel van veiligheid. Maar we houden toch ook ons hart vast. Het is van kapitaal belang dat mensen zich goed laten bijstaan, door een boekhouder of adviseur. Een kwart van de faillissementen komt doordat ondernemers hun financiën slecht opvolgen. Van de starters gaat 30,00 % er binnen de vijf jaar opnieuw tussenuit. Dat kan niet de bedoeling zijn.’
Acerta ziet voorlopig geen stijging van de faillissementen. ‘Het is geen probleem als mensen zonder attest starten. Er zijn genoeg mogelijkheden om voldoende informatie te verzamelen’, zegt Schellens.
Het Agentschap Innoveren en Ondernemen (Vlaio) heeft nog geen onderzoek gedaan naar het effect van de afschaffing van het attest op het aantal starters. ‘Daarvoor is het nog te vroeg’, zegt Thomas Pollet, woordvoerder van Vlaams minister van Economie Philippe Muyters (N-VA). ‘Maar een negatief effect zal het zeker niet gehad hebben.’
