Sinds de financiële crisis is het welzijn van de Belgen ‘aanzienlijk gedaald’. Dat stelt het Planbureau vast aan de hand van een nieuwe indicator.
Het welzijn van de Belgen piekte in 2008, maar na de financiële crisis is het sterk gedaald. In de jaren daarna is het niet hersteld van die gebeurtenis. Dat is, in het kort, de belangrijkste bevinding uit een rapport waarin het Federaal Planbureau probeert te meten hoe België eraan toe is.
Het rapport is bedoeld als een aanvulling op het bruto binnenlands product (bbp). Dat cijfer meet hoeveel waarde de Belgen produceren maar het zegt niet zoveel over immateriële zaken als gezondheid, welbevinden of duurzaamheid. Een wet uit 2014 heeft het Planbureau opdracht gegeven hierover jaarlijks een stand van zaken op te maken.
Slechtere gezondheid
In het rapport over 2017 is voor het eerst een indicator voor het Welzijn Hier en Nu (WHN) tussen 2005 en 2016 opgenomen. Daarin wordt een aantal immateriële gegevens samengevat, zoals gezondheid, materiële ontbering, sociale ondersteuning, arbeidsongeschiktheid, voortijdig school verlaten en werkloosheid. De indicator, die een waarde heeft tussen 0 en 1, vertoonde in 2008 een piek met een waarde van 0,8. Drie jaar later was de indicator gehalveerd, en sindsdien is de waarde nauwelijks omhoog gekrabbeld. Voor 2016 bedraagt het cijfer ongeveer 0,45. Dat is opmerkelijk, want de meeste elementen van de indicator gingen er in de gemeten periode op vooruit. Alleen de gezondheidstoestand, die bijna de helft van de indicator bepaalt, is verslechterd. Deze deelindicator is gebaseerd op drie gegevens uit de Europese enquête over inkomen en levensomstandigheden. Ook het aantal langdurig arbeidsongeschikten is flink toegenomen.
‘Een waarschijnlijke verklaring is dat de mentale gezondheidstoestand van de Belgen sinds 2008 over het algemeen achteruitgegaan is’, stelt het Planbureau. Het erkent wel dat de indicator op beperkingen stuit, ‘door de huidige kennis van welzijn en de statistische gegevens die beschikbaar zijn’. Het is niet uitgesloten dat er nog aan de samenstelling van de indicator gesleuteld zal worden.
Meer depressies
Het rapport, dat in totaal 63 indicatoren onder de loep neemt, schetst over het algemeen een positief beeld over hoe België eraan toe is. De loonkloof tussen mannen en vrouwen krimpt, het aantal rokers neemt af, steeds minder leerlingen verlaten vroegtijdig de school, er is minder blootstelling aan fijn stof en stikstofoxiden en er sterven elk jaar minder mensen in het verkeer.
Maar er zijn ook meer verontrustende tendensen: de biodiversiteit neemt af, er is steeds minder open ruimte, het aantal leefloners is sterk gestegen, de schuldenlast bij de gezinnen ook en meer Belgen hebben een depressie.
Ongelijkheid groeit
Een aantal indicatoren blijkt sterk gelinkt aan de inkomensklasse en opleiding. Dat geldt bijvoorbeeld voor het percentage rokers, het aantal depressies en het vertrouwen in anderen. De meeste van die verschillen worden ‘met de tijd meer uitgesproken’, schrijft het Planbureau. Dat impliceert dat de niet-materiële ongelijkheid is toegenomen.
