De schulden van de Belgische gezinnen zijn voor het eerst groter dan hun gezamenlijk jaarinkomen na belastingen. Onder impuls van de groeiende berg hypotheekleningen klom de schuldgraad eind september 2015 naar 100,60 % van het jaarinkomen. België drijft daarmee verder weg van de eurozone, waar de gezinsschulden al een tijdje dalen en onder het Belgische niveau liggen.
Stijgende woningprijzen en dalende rentetarieven – waardoor gezinnen meer kunnen lenen – deden het volume hypothecaire kredieten toenemen naar 194,6 miljard euro. Dat is goed voor ruim 80,00 % van de gezinsschulden.
De schuldgroei doet knipperlichten afgaan. ‘Het niveau is niet alarmerend, maar de evolutie is wel verontrustend. De cijfers beginnen tegen te spreken dat we grote spaarders zijn’, zegt Geert Noels, econoom van Econopolis.
De overdreven kredietgroei kan op termijn ook een zeepbel in de woningmarkt voeden, waarschuwen experts. Vastgoed krijgt vandaag nog een extra boost omdat het een steeds populairder beleggingsalternatief wordt in een wereld waarin de rente nul bedraagt. Leningen voor investeringsvastgoed zitten dan ook in de lift.
De Belgische woningprijzen stegen tijdens de eerste negen maanden van 2015 met 3,20 %, meldt de Nationale Bank. Daarmee komt een einde aan enkele jaren van stabiele prijzen. Sinds de financiële crisis werd Belgisch vastgoed fors duurder tegenover andere Europese landen. Luc Coene, de oud-gouverneur van de Nationale Bank, wijst op het gevaar van vastgoedzeepbellen. Die kunnen problemen veroorzaken bij de banken die de woonkredieten verstrekken. Coene pleit daarom voor een rem op de kredietgroei van Belgische banken.
Volgens de Nationale Bank blijft de financiële positie van gezinnen ‘al met al robuust’ dankzij het grote financiële vermogen van de Belgen. Maar de ongelijke verdeling van dat vermogen – vooral aangehouden door gezinnen zonder hypotheekschuld – creëert wel ‘risicohaarden’ in de hypotheekmarkt.
Het aandeel van nieuwe leningen met een hoog risicoprofiel blijft groot. Het gaat bijvoorbeeld om gezinnen die een belangrijk deel van hun inkomen spenderen aan aflossingen, wat hen kwetsbaar maakt voor schokken. De Nationale Bank legde banken daarom extra kapitaalbuffers op voor hypotheekleningen, ook al is het percentage wanbetalingen nog altijd laag.
