Met haar feministische oproep voor meer gelijke lonen stal Oscarwinnares Patricia Arquette de wat saaie Oscarshow. Ook ons land worstelt nog altijd met een ongelijk loon voor mannen en vrouwen.

‘Aan alle vrouwen die elke belastingbetaler en burger van dit land hebben gebaard: we hebben gevochten voor de gelijke rechten van alle anderen. Het is tijd om gelijkheid van loon voor eens en voor altijd waar te maken. Gelijke rechten voor vrouwen in de Verenigde Staten!’

Patricia Arquette, die zondagnacht een Oscar kreeg voor haar bijrol in de coming of age-film ‘Boyhood’, deed tijdens haar dankwoord een niet mis te verstane feministische oproep. Meryl Streep – ‘de beschermengel van alle actrices’, aldus Arquette – en Jennifer Lopez vielen zowat uit hun stoel van enthousiasme.

Het loonthema is hot in Hollywood nadat uit gelekte documenten van Sony Pictures is gebleken dat vrouwelijke actrices, onder wie Jennifer Lawrence, minder verdienen dan hun mannelijke collega’s. Als zelfs wereldberoemde actrices geen loon kunnen afdwingen, ziet het er voor de gendergelijkheid niet goed uit.

Arquette was niet de enige actrice die de Oscaruitreiking met een feministisch sausje overgoot. Reese Witherspoon lanceerde de campagne #askhermore, waarin ze opriep tot een grotere diversiteit aan vragen op de rode loper. Terwijl acteurs vragen over hun carrière krijgen, worden actrices vrijwel uitsluitend naar hun kledingkeuze en het prijskaartje gepolst.

Toch bracht Arquette zelf nog een krasje aan op de feministische oproep. Tijdens de persconferentie achteraf liet ze zich meeslepen in haar enthousiasme: ze nodigde iedereen uit de strijd voor gelijke lonen samen aan te gaan, ook ‘alle mannen die van vrouwen houden en alle homo’s en alle kleurlingen’. Dat een rijke blanke actrice sociaal zwakkere groepen uitnodigde haar te helpen was voor velen een brug te ver. Temeer omdat zwarten en latino’s – ook mannen – in de VS een pak minder verdienen dan hun blanke collega’s.

De loonkloof tussen geslachten is in de VS een pak groter dan in Europa. Maar ook in België is de strijd nog niet gestreden. Daarom is Vera Claes, nationaal secretaris van de socialistische vrouwenbeweging Zijkant, blij met de uitspraak van Arquette. Zijkant organiseert al jaren de Equal Pay day, de dag die aangeeft hoeveel langer vrouwen in België moeten werken om evenveel te verdienen als mannen. Vorig jaar viel die dag op 18 maart.

‘De exacte datum voor dit jaar staat nog niet vast’, zegt Claes. ‘Met Equal Pay Day proberen we het probleem onder de aandacht te brengen. De geesten rijpen, want intussen is iedereen het erover eens dat de kloof bestaat. Maar over de verklaring en de aanpak is nog veel discussie.’

De loonverschillen tussen mannen en vrouwen zijn deels het gevolg van eigen keuzes. Vrouwen werken vaker deeltijds en verdienen dus minder. En hoewel ze op de universiteitsbanken in de meerderheid zijn, kiezen ze vaker voor een ‘zachte’ opleiding, die later leidt tot werk in een zachte sector waar de lonen lager zijn. Ze kiezen ook voor andere loopbaantrajecten: veel moeders verdwijnen enkele jaren of zelfs volledig van de arbeidsmarkt.

Maar die rationele oorzaken zijn slechts een deel van het verhaal, stelt ook de Internationale Arbeidsorganisatie. Voor België verklaren ze slechts 5,5 procent van de loonkloof. Vooral bij de hogere salarissen hangt de loonkloof tussen mannen en vrouwen samen met andere factoren. De belangrijkste is genderdiscriminatie, al dan niet bewust.

In ons land onderzocht bedrijfspsycholoog Frederik Anseel (Universiteit Gent) de loonverschillen bij hoogopgeleide mannen en vrouwen. Hij filterde alle ‘verklaarbare loonverschillen’ uit zodat een pure vergelijking kon worden gemaakt tussen de lonen van mannen en vrouwen. Conclusie: hoogopgeleide vrouwen verdienen door genderdiscriminatie gemiddeld 155 euro per maand minder dan mannen.

Nochtans heeft België, net als de VS, een loonkloofwet. Die bestrijdt het loonverschil tussen mannen en vrouwen, bijvoorbeeld door bedrijven die een sociale balans moeten opstellen te verplichten de personeelsgegevens op te splitsen per geslacht. Maar nog lang niet alle bedrijven doen dat ook, aldus Claes. ‘De wet heeft alleen zin als hij fatsoenlijk wordt uitgevoerd. Er is nog veel werk aan de winkel.’

7 tips om als vrouw meer te verdienen
1. Wees overtuigd van uw capaciteiten.

Niet uw geslacht, maar uw persoonlijkheid telt. Uw kennis, vaardigheden, attitudes en fysieke en emotionele capaciteiten bepalen of u geschikt bent voor een bepaalde job of functie.

2. Stel het clichébeeld van vrouwen ter discussie.

Praat over het stereotiepe beeld van de vrouw om tegengewicht te bieden. Zo worden vrouwen die tegen de stroom ingaan niet meer als ‘abnormaal’ beschouwd.

3. Durf te kiezen voor een ‘mannenberoep’.

Traditionele ‘vrouwenberoepen’, zoals in de zorgsector en het onderwijs, worden slechter betaald dan typisch mannelijke beroepen. Durf in te gaan tegen de vooroordelen en ga voor een mannelijk beroep als dat u aanspreekt.

4. Praat over de balans werk/privé.

Maak goede afspraken met uw partner. Pleit ook bij uw werkgever voor een goede combinatie tussen werk en privé. Duidelijke afspraken vermijden spanningen.

5. Werk aan uw zelfvertrouwen en uw assertiviteit.

Vrouwen zijn traditioneel minder zelfverzekerd in de werkomgeving. Wilt u graag leiding geven? Dan moet u assertief zijn en uzelf goed kunnen verkopen.

6. Durf spontaan te solliciteren.

Onderzoek toont aan dat vrouwen veel minder spontaan solliciteren. Nochtans komt u dan gemotiveerder over. Denkt u dat u nog niet klaar bent voor een volgende stap? Het is normaal dat u sommige zaken pas al doende leert. Zie het als een uitdaging.

7. Vergeet niet te netwerken.

Breid uw contacten uit, zodat u op de hoogte bent van belangrijke beslissingen of (top)jobs die vrijkomen in uw bedrijf. Zo bouwt u een persoonlijke band op met decision makers’ en krijgt u promotiekansen.

MOENS, B. Oscarwinnares breekt lans voor gelijk loon. De Tijd, 2015-02-24, 5.

De volledige bedankingsspeech van oscarwinnares Patricia Arquette