De Argenta-automaten staan om veiligheidsredenen voorlopig droog. Is digitaal betalen het beste middel tegen plofkraken?
Inwoners van Wallonië die koudwatervrees hebben om digitaal te gaan bankieren, krijgen van het Waals Gewest een ruggensteuntje. Onder de naam ‘J’adopte la banque digitale’ worden in twaalf Waalse gemeenten cursussen gegeven in samenwerking met Febelfin. Op die manier wordt een antwoord geboden op het verminderende aantal bankkantoren en geldautomaten.
Dit soort initiatieven kan meehelpen om het risico van plofkraken te verminderen, vindt de bankenfederatie Febelfin. Deze week werd opnieuw een Argenta-automaat tot ontploffing gebracht – de zevende al dit jaar. De teller van het totale aantal plofkraken staat dit jaar op 22. Als reactie werden alle Argenta-automaten leeggehaald. ‘De veiligheid van onze klanten, kantoorhouders, medewerkers, omwonenden en voorbijgangers gaat boven alles’, liet de bank weten. ‘Tot nu toe waren er gelukkig geen slachtoffers, maar de criminelen gebruiken steeds zwaardere springstoffen.’
België heeft nog relatief veel bankautomaten. Bijna twee derde van de betalingen gebeurt hier nog in cash. In Nederland is dat 45,00 %, in Denemarken 23,00 % en in Zweden 15,00 %. Een van de nadelen van de afhankelijkheid van contant geld is het grotere veiligheidsrisico.
‘Een vermindering van het aantal geldautomaten verkleint het risico in zekere mate’, zegt Lachlan Gunn, directeur van de European Association for Secure Transactions (EAST), die het aantal fysieke aanvallen op bankautomaten in Europa nauwkeurig bijhoudt. Vorig jaar waren het er 27,00 % meer dan het jaar ervoor, maar de organisatie geeft geen cijfers per land vrij. ‘Hoe minder biljetten in omloop, hoe minder criminele opportuniteiten in de cash-cyclus. Maar meer elektronisch geld kan weer samengaan met een toename van andere fraudevormen in het betaalverkeer.’
Culturele kwestie
Het aantal bankautomaten afbouwen kan een manier zijn om de plofkrakers te ontmoedigen. Maar elke sluiting van een bankautomaat stuit steevast op weerstand van omwonenden. ‘We staan voor de keuze: veiligheid of klantenservice’, zegt Karel Van Eetvelt, topman van de bankenfederatie Febelfin. Hij denkt dat de gehechtheid aan cash vooral een culturele kwestie is. ‘Uiteraard willen we de service van cash geld blijven verlenen. Maar laten we er geen doekjes om winden: dat is een betaalmiddel van het verleden.’ Hij juicht de Waalse inspanningen om de koudwatervrees bij de consument weg te nemen toe. ‘We zien de effecten van die sensibilisering. We willen dat soort bijeenkomsten ook graag met de ouderenbeweging Okra organiseren, en ook met de andere gewesten. Niet alleen de banken, maar de hele samenleving digitaliseert. Het komt erop aan mensen weerbaar te maken.’
Toch blijft de reflex om vast te houden aan cash groot. Ook bij de politiek, stelt Van Eetvelt vast. ‘Onlangs kwam ik uitleg geven aan de Kamercommissie Economie en Consumentenzaken. Maar politici vragen me dan of er geen verplichting moet komen om in elk dorp een automaat te handhaven. Of ze vragen of het kantorennetwerk behouden kan blijven.’
Bij de dokter en op café
Enige tijd geleden trok Febelfin met een team naar Denemarken om te zien hoe digitaal betalen beter ondersteund kan worden. Een van de initiatieven die daarna werden ondernomen, was de Digital Payment Day op 11 mei. Die diende om niet alleen de consumenten, maar ook de handelaars te overtuigen van de voordelen van digitale betalingen. Want het komt geregeld voor dat zij alleen cashbetalingen aanvaarden, of dat er een minimumbedrag besteed moet worden om met de kaart te kunnen betalen. Vooral bij vrije beroepen, zoals dokters of tandartsen, en in de horeca is er nog werk aan de winkel. De kosten kunnen volgens Febelfin geen beletsel meer zijn, nu apps ook elektronische betalingen zonder kaartterminal mogelijk maken.
Van Eetvelt is er geen grote voorstander van om de bestaande wetgeving te veranderen. Zo zou het maximaal toegelaten bedrag voor contante betalingen verlaagd kunnen worden. Die grens ligt nu op drieduizend euro. Ook kan de wetgeving rond wettelijke betaalmiddelen aangepast worden. Nu moet een handelaar in principe cash aanvaarden. Winkels of eethuisjes met een cards only-beleid zijn daardoor strikt gezien niet in orde, al wordt de praktijk gedoogd. Maar andersom kan een handelaar wel een digitale betaling weigeren. De SP.A is er voorstander van om daar verandering in te brengen, en wil de consument het recht toekennen om digitaal te betalen.
‘Het is altijd beter als de evolutie breed gedragen wordt door de betrokkenen, in plaats van afgedwongen te worden door wetgeving’, vindt Van Eetvelt. ‘Als we een paar jaar keihard werken aan bewustmaking, dan is een wettelijke regeling misschien helemaal niet meer nodig.’
