In China rijzen de prijzen van varkensvlees de pan uit. Dat is een groot politiek probleem. De regering neemt noodmaatregelen.
Wat gebeurt er als de helft van de varkensstapel sterft in één jaar tijd? 200 miljoen varkens zijn volgens Reuters dit jaar in China gestorven of preventief geslacht vanwege Afrikaanse varkenspest. Dat erg besmettelijke virus is ongevaarlijk voor mensen maar dodelijk voor varkens. Het is ook moeilijk uit te roeien: het overleeft in ingevroren vlees en kan zich wekenlang verspreiden in varkens die gezond lijken. De dramatische, snel woekerende epidemie in China doet landbouwcrisissen als mond-en-klauwzeer of de gekkekoeienziekte in het niets verzinken.
Chinese burgers betalen daardoor bijna 50,00 % meer voor een stukje varkensvlees dan vorig jaar. Minder populaire vleessoorten volgen de prijsstijging: voeding is bjina 10,00 % duurder geworden. De consument mort, zeker omdat de vraag naar vlees nog zal stijgen door de aankomende familiefeesten. Op 1 oktober viert China zijn nationale feestdag en de hele natie krijgt een week vrij. Tegen Chinees Nieuwjaar verwacht het ministerie van Landbouw een prijsstijging tot 70,00 %.
Rantsoenbonnetjes
Xi’s regering heeft allerlei radicale noodmaatregelen genomen. In provincies als Guangxi en Fujian zijn deze maand rantsoenbonnetjes voor gesubsidieerd varkensvlees geïntroduceerd – voor veel Chinezen een hatelijke herinnering aan een verleden van schaarste en armoede. Vorige week besliste de nationale overheid om 10.000 ton van de strategische voorraad ingevroren vlees vrij te geven. Kopers mogen maar beperkte hoeveelheden inslaan. Geen enkel ander land houdt overigens zo’n varkensvoorraad aan en de precieze omvang ervan is een staatsgeheim.
‘China ziet de consumptie van varkensvlees als een indicator van het welvaartspeil’, zegt dr. Duncan Freeman (EU-China Research Center, Brugge). ‘Zelfs dertig jaar geleden was de nationale vleesconsumptie in verhouding nog erg laag. Nu Xi een relatief welvarende maatschappij wil bereiken tegen 2021, is een dieet met vlotte, algemene toegang tot vlees een gevoelig politiek thema.’ Varken, dat al millennia het standaardvlees is in China, staat er symbool voor welvaart.
Er heerst woede over de situatie. Kleine boeren zijn kwaad omdat provinciale overheden hen liever geen compensaties geven en de uitbraken van varkenspest onder de mat vegen. Velen zijn verarmd en kunnen geen nieuwe varkens kopen.
Maar China is vooral bang van de consument. Gepensioneerden en mensen met een laag loon worden zwaar getroffen. Op markten vingen lokale media als Inkstone onvrede en zelfs schermutselingen op. De term ‘varkensvrijheid’ – de welstand hebben om je geen zorgen te moeten maken over de prijs van varkensvlees – is al gecensureerd op de microblogsite Weibo. Chinese analisten schatten in dat de situatie nog tot volgend jaar moeilijk blijft, en dat China tot tien jaar nodig zal hebben om de ziekte uit te roeien.
Dat is geen goed nieuws voor een communistische partij. Die haalt haar legitimiteit uit de materiële vooruitgang van de gewone man. Die Chinese variant van biefstukkensocialisme, staat al onder druk door de handelsoorlog. Wil Xi die zonder veel schade overleven, dan moet China de interne vraag aanzwengelen. Maar is de Chinese koopkracht wel de gehoopte groeimotor als de voedselprijzen aan dit tempo blijven stijgen? En wat met de golf van failliete varkensboeren die moeten inleveren in levensstandaard?
Volgens South China Morning Post-columnist Cary Huang is de varkenscrisis daarom een groter hoofdbreken voor Xi dan de aanhoudende rebellie in Hongkong. ‘Stijgende voedselprijzen maken zijn “Chinese droom” bespottelijk’, aldus Huang.
Varkensdiplomatie
De varkenspest is trouwens symptomatisch voor de uitdagingen die een groot land als China heeft. De epidemie heeft zich zo snel uitgebreid omdat China mikte op schaalvergroting. Het wou minder kleinere varkensfokkerijen en meer grote bedrijven om de milieuverontreiniging effectiever aan te pakken. Met als neveneffect dat de ziekte nog meer impact kreeg.
Bovendien was het ook een politieke beslissing om geen varkens meer te importeren uit de VS en Canada, schrijft Huang. Die twee landen hebben de ziekte onder controle, maar het ene voert een handelsoorlog met China en het andere liet de topvrouw van Huawei arresteren. China wou hen via ‘varkensdiplomatie’ straffen. Het importeerde meer uit Rusland … waar de ziekte het zwaarst had toegeslagen. ‘Deze crisis is een gevolg van beleidsfalen’, oordeelt Huang snoeihard.
Boeren in het buitenland zien in de crisis een kans, want China probeert actief om meer vlees te importeren (DS 6 mei). De voorbije week gingen er al missies naar Latijns-Amerika, vooral voor Argentijns rund. Maar voor varken, the people’s food, zweert China wel voor 95 procent zelfvoorzienend te blijven.
In cijfers
● Jaarlijks consumeert China 56 miljoen ton varkensvlees. Dat is de helft van de wereldwijde consumptie.
● Dit jaar komt het 13 miljoen ton tekort.
● In 2018 telde China 694 miljoen varkens.
● Dit jaar zijn al 200 miljoen varkens gestorven of preventief geslacht vanwege Afrikaanse varkenspest.
● De prijs van varkensvlees is met 50,00 % gestegen tegenover vorig jaar.
● Het land gaf al 414 miljoen euro (3,23 miljard yuan) aan subsidies voor varkensvlees voor de laagste inkomensgroepen.
