Het zijn spannende tijden voor de (bijna) achttienjarigen. Het regent brochures van universiteiten en hogescholen, en de studie-informatiedagen, open lesweken en infodagen volgen elkaar in snel tempo op. Een formaliteit voor wie al jaren droomt van een carrière als architect of boekhouder, maar wat met jongeren die het nog niet zo goed weten? Wat kost dat, goed studie-advies?
Harde cijfers
Fixkes zong het al: vroeger werden we allemaal profvoetballer of piloot. Een realistische achttienjarige heeft vandaag keuze uit ruim 200 richtingen: van agro-industrie, toegepaste bedrijfseconomie tot wereldreligies en wiskunde. Aangezien de meeste mensen op hun 50ste nog niet weten wat ze willen in het leven, is een richting kiezen op je 18de niet evident. Logisch dat het af en toe fout loopt: van de studenten die een bacheloropleiding starten, haalt slechts zo’n 30,00 % ook binnen de drie jaar zijn diploma. En dat heeft een prijskaartje. Niet alleen voor de ouders (reken op ca. 950 euro inschrijvingsgeld voor een niet-beursstudent): elke student die niet of met vertraging zijn studies afmaakt, kost de overheid een pak geld.
Informeren
Hoe maak je dat enorme aanbod overzichtelijk voor een achttienjarige met keuzestress? De website onderwijskiezer.be van de Vlaamse overheid doet een verdienstelijke poging. U vindt er een overzicht van alle erkende opleidingen in het hoger onderwijs, compleet met info over welke instellingen de opleiding organiseren, voorwaarden en slaagkansen. Daarnaast vinden elk jaar in alle Vlaamse provincies de studie-informatiedagen (SID-in’s) plaats, waar de jongeren en hun ouders info krijgen van hogescholen, universiteiten, volwassenenonderwijs, Syntra, VDAB, het leger, de politie en tal van andere beroepssectoren.
Praktisch (of opportunistisch) ingesteld? De RVA publiceert elk jaar een lijst van studierichtingen die het meeste kans bieden op werkzekerheid. Check zeker ook het schoolverlatersrapport van de VDAB, dat een goed beeld geeft van de tewerkstellingskansen per studierichting. Al deze informatie is gratis beschikbaar.
Testen
Het aanbod is één ding, weten wat bij u past nog iets anders. Zo verhoogt een talenknobbel fors de slaagkansen in een opleiding bedrijfsmanagement en vraagt de universiteit (hallo vrijheid!) toch wat zelfdiscipline. De belangstellingsproef I-Prefer brengt interesses en de bijbehorende studierichtingen in kaart. Daarnaast is er Columbus, de niet-bindende oriënteringsproef. Columbus gaat in drie modules – wie ben ik, wat kan ik en wat wil ik – peilen naar zowel persoonlijke interesses, motivatie, zelfbeeld en studievaardigheden als sterkte in wiskunde, taal en logisch redeneren. Deze testen zijn ook gratis.
CLB en Dienst Studieadvies
Weet u het nog steeds niet? Geen paniek. Leerlingen die het bos door de bomen niet meer zien, kunnen terecht bij een Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) voor coaching bij het maken van een keuze. Daarnaast heeft elke hogeschool of universiteit een dienst voor studieadvies. ‘We zijn er voor studenten die tijdens hun opleiding problemen ondervinden, maar evengoed voor leerlingen uit het secundair die twijfelen aan hun keuze’, zegt studieloopbaanbegeleider aan de KU Leuven Stephanie Van Acker. ‘We staan op de SID-ins, geven tijdens de openlesweken in de herfst -en krokusvakantie workshops rond studiekeuze en ook op de infodagen in maart kunnen leerlingen bij ons terecht met hun vragen.’ De drukste periode rond studiekeuzebegeleiding valt van augustus tot eind september. Dan helpen Van Acker en haar collega’s honderden studenten, vaak door persoonlijke gesprekken op afspraak. Ook deze hulp is gratis.
Betaalde begeleiding
Ondanks de vele gratis mogelijkheden maken er jaarlijks nog steeds veel studenten een foute keuze. Voormalig leerlingenbegeleider Ilse Hendrickx zag het met lede ogen aan. ‘Ik heb het genoeg gezien: iemand die interesse heeft in aardrijkskunde, start een opleiding tot leerkracht, om dan in het derde jaar te ontdekken dat hij of zij helemaal niet gemaakt is om voor een klas te staan.’
Ook testen als I-Prefer of Columbus schieten tekort volgens Hendrickx. ‘Het is een momentopname en een zelfbeoordeling. Zo kan ik mezelf heel creatief voelen omdat ik gisteren een workshop heb gevolgd, maar ben ik daarom ook creatief?’ Met haar bedrijf Kadelink begeleidt ze twijfelende studenten aan de hand van een KernTalentenanalyse. ‘Je kan maar een keuze maken als je weet wie je bent. Door gesprekken en testen die teruggaan tot de kindertijd, breng ik karaktereigenschappen, ontwikkelingskansen en natuurlijke motivatie in kaart.’
Ook het bureau voor studiebegeleiding Rebus heeft trajecten voor jongeren die twijfelen aan hun studiekeuze. ‘De begeleiding gebeurt door psychologen die door middel van testen en gesprekken persoonlijke capaciteiten, interesses en motivatie onderzoeken’, zegt voorzitter Jan Bruwier. Vooral aan dat laatste wordt belang gehecht. ‘Mensen houden niet altijd voldoende rekening met de vereisten van een opleiding en de vraag of ze bereid zijn bepaalde offers te brengen.’
Zo’n inzicht in uw kunnen en motivatie heeft wel een prijskaartje. Een KernTalentenanalyse bij Kadelink kost 450 euro (12 tot 18 jaar), voor studiekeuze-advies bij Rebus betaalt u 220 of 400 euro. ‘Niet weinig, daar ben ik me van bewust’, zegt Hendrickx. ‘Maar zie het als een investering in de toekomst.’
Besluit
Er is heel wat gratis hulp beschikbaar voor twijfelaars, maar zelfkennis blijft een vereiste. Wie het moeilijk heeft met dat laatste, kan terecht bij een gespecialiseerd bedrijf voor diepgaand advies. Reken op een kostprijs van gemiddeld 350 euro.
