De Belgische consumenten zullen de komende jaren meer te besteden krijgen. Maar dat is wel het enige lichtpuntje in een afkoelende economie.
Het vet is van de economische soep. Zo zou de boodschap die de Nationale Bank gisteren verspreidde, kort samengevat kunnen worden. De Belgische economie staat er nog steeds goed voor, maar het hoogtepunt van de conjunctuur ligt achter ons.
Groei
Zo zal in elk van de drie komende jaren de economische groei iets vertragen. Dit jaar zullen we 1,50 % meer produceren dan vorig jaar, maar in 2021 zal er nog maar 1,20 % groei overblijven. Die cijfers liggen systematisch lager dan de groei van de eurozone als geheel, al zal de groei ook in de ons omringende landen afkoelen. In Nederland maakte de centrale bank gisteren bekend dat de groei zal vertragen van 2,50 % dit jaar naar 1,70 % in de komende twee jaar. Dat België wat trager groeit dan de rest van de eurozone, kan te maken hebben met de spanningen op de arbeidsmarkt. ‘Bedrijven hebben het moeilijker om de juiste profielen te vinden’, zei vicegouverneur Pierre Wunsch. Hij verving gouverneur Jan Smets, die ziek is.
Er is wel een relatief grote onzekerheidsmarge bij deze groeivoorspellingen. Als de begroting of de jobsdeal niet worden goedgekeurd, kan dat de groei aantasten. Ook de Brexit en het beleid van de Verenigde Staten kunnen invloed hebben.
Koopkracht
Belgen zullen per hoofd van de bevolking de komende jaren in totaal 3,60 % meer te besteden hebben. Dat komt doordat er meer mensen aan de slag zullen gaan, en doordat hun lonen zullen stijgen, boven op de inflatie-aanpassing. Volgend jaar is er ook nog een effect van de taxshift op de nettolonen. Daarom zal de koopkracht in dat jaar het sterkst stijgen. De koopkrachtstijging voor de komende jaren is sterker dan de afgelopen jaren het geval was. Dat komt doordat de Belgische economie opnieuw productiever zal worden, wat loonstijgingen mogelijk maakt.
Werkgelegenheid
Het aantal arbeidsplaatsen blijft stijgen, denkt de Nationale Bank. Het tempo zwakt wel wat af. In de periode 2014-2017 kwamen er 184.000 banen bij, in de periode 2018-2021 zijn dat er 150.000. Dit jaar werden er nog een kleine 60.000 banen geschapen, in 2021 gaat het nog om een groei met 24.000. De Nationale Bank denkt dat de goed draaiende arbeidsmarkt veel te maken heeft met het gevoerde beleid. De loonlasten zijn verlaagd, en vervroegd stoppen met werken is ontmoedigd.
Dat laatste heeft ertoe geleid dat de arbeidsparticipatie van 55-plussers versneld is toegenomen. Bij ongewijzigd beleid zal in 2021 een kleine 70,00 % van de beroepsbevolking aan de slag zijn. Wel staat er veel spanning op de arbeidsmarkt. Het aantal niet ingevulde vacatures is nergens in de eurozone zo hoog als in België, en de werkloosheid is in dertig jaar niet zo laag geweest. Nu zit ruim 6,00 % van de beroepsbevolking zonder werk; in de jaren 90 piekte het cijfer nog tot bijna 10,00 %.
Begroting
Het begrotingstekort zal volgens de bank systematisch verslechteren. In plaats van kleiner, zoals het Europese stabiliteitsprogramma vereist, zal het gat in de begroting steeds groter worden. Dit jaar zal het tekort afklokken op 0,80 %, maar dat is een geflatteerd cijfer doordat bedrijven de vennootschapsbelasting vroeger zijn gaan afdragen om hogere boetes te vermijden. Dat veroorzaakt een eenmalig effect, maar de boemerang zal de komende jaren terugkeren. Komend jaar zal het tekort al verdubbelen naar 1,60 %, en in de jaren daarna stijgen naar 2,00 %. Die voorspellingen gaan wel uit van ongewijzigd beleid. Om het tekort in toom te houden zijn dus extra bezuinigingen nodig. Ondanks het weer aanzwellende tekort blijft de overheidsschuld dalen. Het zou in 2021 uitkomen op 100,50 %. Volgens het Europees stabiliteitsprogramma zou het dan 96,20 % moeten zijn.
Consumenten zijn pessimistischer
De Belgische consumenten zijn het afgelopen jaar een stuk pessimistischer geworden. De berichten over handelsoorlogen, gele hesjes en Brexitdreiging hebben hun uitwerking blijkbaar niet gemist.
Het consumentenvertrouwen ligt nu op het laagste niveau in twee jaar, meldde de Nationale Bank. Vooral de vrees voor een verslechtering van de algemene economische situatie in België trok de score naar beneden. Voor dit onderdeel staat het sentiment nu op -12, terwijl het in januari nog op 11 stond. In mindere mate wordt gevreesd dat de werkloosheid zal toenemen. Dat risico is in werkelijkheid gering, zo blijkt uit de economische vooruitzichten van de bank. De beoordeling van de eigen financiële situatie is niet verslechterd. Gezinnen zijn wel van plan minder te sparen.
Het consumentenvertrouwen staat ondanks de daling nog licht boven het langetermijngemiddelde.
