Nullen schrappen is in sommige landen een populaire vorm van monetair beleid. Deze week kwam Venezuela ermee in het nieuws. Er gaan vijf nullen af van de bolivar. Iets wat nu 1 miljoen bolivar kost, zal binnenkort nog 10 bolivar kosten. Het ironische is dat de huidige munt ooit de bolivar fuerte gedoopt is – de sterke bolivar. Tien jaar geleden verving de bolivar fuerte de gewone bolivar, waarbij – jawel – destijds ook al drie nullen geschrapt werden.
Nullen schrappen is populairder dan je zou vermoeden. Twee jaar geleden schrapte Wit-Rusland vier nullen van de plaatselijke roebel. Rusland haalde in 1998 drie nullen van zijn munt. Turkije schrapte in 2005 zes nullen, Mozambique drie in 2006. Joegoslavië schrapte in de jaren 90 nullen alsof zijn leven ervan afhing (wat misschien ook wel zo was). In 1990 gingen er vier nullen van de dinar af, in 1992 één, in 1993 zes, in 1994 negen. In 1999 werd de munteenheid opgeheven.
Het naoorlogse wereldrecord staat wellicht op naam van Zimbabwe, dat in 2009 in één klap twaalf nullen schrapte van de Zimbabwaanse dollar. Die beslissing kwam er nadat in 2008 ook al tien nullen waren gesneuveld. Veel heeft het allemaal niet geholpen. De rol van de Zimbabwaanse dollar was al uitgespeeld. Nu wordt er in het land met buitenlandse valuta betaald.
De moeder van alle nulschrapoperaties staat natuurlijk op naam van Duitsland. In 1923 kon je duizend miljard papiermarken inleveren voor één rentenmark. Ook toen gingen er dus in één keer twaalf nullen voor de bijl. De Duitse hyperinflatie werd in de monetaire handboeken opgenomen als voorbeeld van hoe het niet moet. Wie denkt dat je de economie helpt door de geldpers in turbostand te zetten, heeft het mis.
Ondanks de ervaringen in Duitsland staan er telkens weer autocratische leiders op die het beter denken te weten. Je vraagt je af wat er in het hoofd van die mensen omgaat. Vaak nemen ze hun toevlucht tot vreemde kronkelredeneringen. De Venezolaanse president Nicolas Maduro denkt zijn munt te kunnen verankeren aan een zelf bedachte cryptomunt, de petro, die op zijn beurt weer aan olie-opbrengsten zou zijn gekoppeld. Het feit dat een echte cryptomunt zoals de bitcoin zijn waarde nu juist ontleent aan de totale afwezigheid van enige overheidsbemoeienis, is Maduro blijkbaar ontgaan.
De Turkse president Erdogan is ook iemand die het beter weet dan vrijwel alle economen. Hij wil inflatie bestrijden door de rente te verlagen, in plaats van te verhogen. Voorlopig biedt de centrale bank nog weerstand tegen dit waanidee.
Het idee dat meer geld per definitie goed zou zijn voor een land, vloeit waarschijnlijk voort uit het foutieve denkbeeld dat geld op zichzelf een waarde heeft. Geld is niets meer dan een onderlinge afspraak, een manier om de economie beter te laten functioneren. De waarde zit niet in de briefjes of de munten, maar in de arbeid, de grondstoffen, de prestaties of de goederen die ze vertegenwoordigen.
Het is niet omdat er meer briefjes of munten zijn, dat er ook meer arbeid, grondstoffen, prestaties of goederen zijn. Integendeel: wat er is, wordt dan over meer monetaire eenheden verdeeld. Per eenheid daalt de waarde dus. Geldontwaarding is een ander woord voor inflatie. Een simpele economische waarheid, maar voor veel leiders blijkbaar moeilijk te aanvaarden.
