Bij het Vlaams vriendenaandeel, dat een uitbreiding is van de win-winlening, zijn een paar moltekens te plaatsen. ‘Een instap in het kapitaal van een vennootschap is veel complexer dan het verstrekken van een lening’, zegt zakenadvocaat Tom Swinnen. Experts denken dat de formule een dode mus is.
Een ruime meerderheid keurde woensdag in het Vlaams Parlement het vriendenaandeel goed. Voortaan kan een vriend of familielid fiscaal voordelig in het kapitaal van een kmo stappen. Het vriendenaandeel vormt met gelijkaardige voorwaarden de evenknie van de populaire win-winlening.
Je kan met beide formules tot 75.000 euro investeren in een bevriende kmo. Ondernemers kunnen zo tot 300.000 euro kapitaal verwerven, een welgekomen regenscherm bij economisch onweer. In ruil voor hun kapitaal krijgen investeerders een korting van 2,50 % op hun personenbelasting. Bij het vriendenaandeel geldt die korting voor vijf jaar, bij de win-winlening zelfs voor tien jaar.
Juridisch kader
‘Wees toch maar voorzichtig met dat vriendenaandeel’, waarschuwt Tom Swinnen, advocaat fusies en overnames bij EY Law. ‘Een instap in het kapitaal van een vennootschap is veel complexer dan het verstrekken van een lening.’
Desondanks werkte de politiek geen juridisch kader uit, wat volgens Swinnen aanleiding kan geven tot conflict. ‘Het is dan hopen dat het vriendenaandeel geen ruzieaandeel wordt.’
Waardering
‘Het uitwerken van al die afspraken tussen de aandeelhouders is om te beginnen maatwerk, en dat brengt extra kosten met zich.’ Bovendien moet de kmo gewaardeerd worden om te bepalen welk aandeel de investeerder verwerft. ‘Ik wil bijvoorbeeld 50.000 euro investeren. Hoeveel aandelen krijg ik daarvoor in ruil?’, zegt Swinnen.
De waardering van bedrijven is evenwel niet simpel. ‘Dat verschilt van bedrijf tot bedrijf. Een volwassen onderneming met recurrente inkomsten waardeer je volledig anders dan een start-up, waar er rekening moet worden gehouden met de potentiële inkomsten’, merkt Swinnen op.
Het is ook onduidelijk welke rechten er tegenover een instap staan. ‘Als je 25,10 % van de stemrechten verwerft, vormt dat voor een aantal beslissingen, zoals een statutenwijziging, een wettelijke blokkeringsminderheid. Zal iemand die pakweg 40,00 of 50,00 % bezit niet meer inspraakrechten eisen? En wat zijn de verwachtingen van die vriend of dat familielid voor een dividend?’, zegt Swinnen.
Faillissement
Ook de exit uit het kapitaal is niet geregeld. ‘Bij een win-winlening zie je als alles goed gaat na tien jaar je geld terug. Dat is automatisch geregeld via een jaarlijkse of een eenmalige afbetaling op de vervaldag van de lening, maar voor het vriendenaandeel is die uitstap niet vastgelegd. Nochtans vervalt het fiscale voordeel na vijf jaar, dus is het maar de vraag of mensen in het kapitaal willen blijven’, zegt Frederik De Roo, adviseur zelfstandigen en kmo’s bij BDO.
‘De vriendenaandeelhouder heeft daarnaast geen enkele waarborg bij het faillissement van de kmo’, zegt Swinnen. Bij de win-winlening is er daarentegen wel een eenmalig belastingkrediet van 30,00 % op het openstaande kapitaal als de onderneming over de kop gaat.
Doodgeboren kind
De Roo denkt dat de formule van het vriendenaandeel een maat voor niets is. ‘Waarom zouden mensen in godsnaam voor het risicovollere zwakkere broertje kiezen? Met het win-winaandeel krijg je hetzelfde fiscale voordeel, zelfs voor een langere periode, en is de terugbetaling van de lening geregeld.’
Alleen als investeerders echt in de zaak geloven of hopen op een dividend of een meerwaarde bij de verkoop van de aandelen zouden ze volgens De Roo alsnog kunnen kiezen voor het aandeel. Maar dan nog lijkt het een doodgeboren kind.
‘Als iemand bereid is dat risico te nemen, zal die logischerwijs voor de federale taxshelter kiezen. Die geeft een belastingvermindering van 30,00 of 45,00 % van het geïnvesteerde bedrag. Bij het vriendenaandeel is dat over vijf jaar dus een belastingkrediet van amper 12,50 %.’
