In geen enkele lidstaat van de eurozone is de mismatch op de arbeidsmarkt groter dan in België. Door de coronacrisis dreigt de kloof nog toe te nemen.
In welke mate slagen lidstaten van de eurozone erin het hoofd te bieden aan de veranderende trends op de arbeidsmarkt? Om een antwoord te zoeken op die vraag doken twee onderzoekers van het directoraat-generaal Werk van de Europese Commissie in statistische gegevens.
Ze bekeken voor elk land de verschillen in werkloosheidsgraad tussen hoog- en laaggeschoolde werknemers. Een hoog verschil wijst op een ‘macro-economische competentie-mismatch’: vraag en aanbod van verschillende categorieën arbeid zijn dan niet in evenwicht.
Polarisatie
De auteurs van de paper gaan vooral in op de groeiende polarisatie op de arbeidsmarkt. In bijna alle landen neemt het aandeel van routinematige arbeid af. Dat heeft te maken met de globalisatie, waardoor routinewerk naar goedkopere landen verdwijnt, maar ook met technologische vooruitgang die nieuwe competenties vereist. Dat betekent concreet dat werkzoekenden een hogere scholing moeten krijgen om kans te maken op de arbeidsmarkt. Als laag- of middengeschoolde werknemers systematisch vaker werkloos zijn dan hooggeschoolde, wijst dat op een arbeidsmarkt die het moeilijk heeft om met die veranderingen om te gaan.
Nergens in de eurozone is dat verschil zo groot als in België, blijkt uit hun conclusies in het ‘Kwartaalrapport over de eurozone’. In die publicatie worden sociaal-economische kwesties onderzocht en besproken. Veel landen hebben de mismatch weten te verkleinen, maar dat geldt niet voor België. Het percentage is sinds 2010 nauwelijks gewijzigd.
Nederland
Bovendien is ons land slecht toegerust op de toekomstige ontwikkelingen, blijkt uit een extrapolatie. De onderzoekers hebben gekeken in hoeverre de mismatch nog toeneemt als de polarisatie op de arbeidsmarkt in de hele eurozone dezelfde mate bereikt als nu in Ierland het geval is. In dat land is de ‘routine-intensiteit’ van de arbeidsmarkt het laagst. België behoort tot de landen waar de mismatch dan nog zou toenemen, zodat ons land nog meer aan de staart van het Europese peloton zou bengelen. Nederland zou zijn positie versterken, omdat de ‘routine-intensiteit’ daar al bijna even hoog is als in Ierland.
De onderzoekers stellen vast dat vooral middle income countries gevoelig zijn voor een vergroting van de mismatch. Het gaat onder meer om Portugal, Spanje, Cyprus en Italië. Ze brengen dit in verband met de afname van banen in de industrie. Maar ook België behoort tot de landen waar een afname van de routinematige arbeid een verdere ontwrichting van de arbeidsmarkt zou veroorzaken.
Opleiding cruciaal
De coronacrisis kan de polarisatie nog versnellen, merken de auteurs op. De digitale transformatie van de economie en de arbeidsmarkt krijgt een extra versnelling. Meer werk gebeurt vanop afstand en de digitale technologie krijgt steeds meer belang. ‘In die context is het des te belangrijker dat beleidsmakers de juiste strategie toepassen om de impact van dergelijke structurele veranderingen te dempen.’ Over hoe die strategie eruit moet zien bestaat niet veel discussie. Om de mismatch weg te werken en de productiviteit te verbeteren, zijn opleidingen – inclusief levenslang leren – cruciaal, in combinatie met een sterke sociale zekerheid en het promoten van onderzoek en ontwikkeling.
