Zeebrugge is een cruciale schakel in de Europese handel met het Verenigd Koninkrijk. Nergens is de brexitsoap meer tastbaar dan in de magazijnen die de Britse supermarkten moeten voorzien van levensmiddelen. ‘We zitten al drie jaar op een roetsjbaan.’
In het magazijn van de logistieke groep ECS2XL in Zeebrugge gonst het van de bedrijvigheid. Zelfrijdende heftrucks voeren pallets water, yoghurt en melk af en aan, terwijl arbeiders een oogje in het zeil houden. Het gezoem van de karretjes weergalmt in de enorme ruimte.
‘Er is net een trein gearriveerd’, zegt magazijndirecteur Wim Gantois over de drukte, terwijl hij naar de andere kant van het magazijn wijst. ‘De trein komt rechtstreeks van Danone in Frankrijk, met meer dan duizend pallets aan boord. Ter vergelijking: een gemiddelde vrachtwagen vervoert 26 pallets.’
Terwijl de heftrucks de trein lossen, leidt Gantois ons rond tussen de tientallen meters hoge torens levensmiddelen, van luiers tot pepdrankjes. In de magazijnen van de groep wachten in totaal 2.000 verschillende producten van 750 toeleveranciers op transport naar Britse supermarkten als Tesco, Asda of Lidl.
Bedrijven als ECS2XL of de concurrent Mainfreight zijn als het ware de verbindingsstreep tussen producenten uit heel Europa en de retailers in het Verenigd Koninkrijk. Als een supermarkt in pakweg Sheffield nood heeft aan één pallet melk, één pallet babyvoeding en twee pallets energiedrank, dan groeperen de transportbedrijven die producten van verschillende producenten. De enorme magazijnen in en rond Zeebrugge doen de facto dienst als de voorraadkast van het Verenigd Koninkrijk. 15 procent van de Europese export naar het Verenigd Koninkrijk loopt via de Zeebrugse haven, goed voor dagelijks 5.500 vrachtwagens. Alleen Calais is nog groter.
Als de nervositeit over de al dan niet nakende brexit ergens tastbaar is, dan is het hier. Het magazijn ademt als het ware mee met de Britse vaudeville. Lijkt een harde brexit in de maak, zoals het er deze week weer naar uitzag, dan stijgt de spanning en pompen de producenten extra pallets naar Zeebrugge, zodat de retailers hun voorraden kunnen opbouwen. Legt het Britse parlement even later de fratsen van premier Boris Johnson aan banden, dan daalt de vraag naar extra plaats in het magazijn weer even snel. ‘Wat traditioneel een stabiele business was, is sinds het brexitreferendum in 2016 bijzonder volatiel geworden’, zegt Gantois. ‘We zitten al drie jaar op een rollercoaster.’
Geld op het schap
Toch lijkt de jongste maanden een normalisering aan de gang. Dat heeft te maken met de eerste brexitdeadline – die van 29 maart, weet u nog? – legt Hugo Donche, commercieel directeur en brexitcoördinator van ECS2XL, uit.
‘In maart hebben alle Britse retailers in de aanloop naar die deadline hun voorraden in het Verenigd Koninkrijk enorm opgebouwd. Ze wilden zich voor acht weken veiligstellen van essentiële goederen en staken hun warenhuizen daarom vol cruciale Europese producten. Maar de deadline werd twee keer opgeschoven en plots zaten ze daar met die volle rekken. Dat kost handenvol geld, waar geen return tegenover staat. Dat willen de retailers niet nog eens meemaken.’
Het beeld van hamsterende Britten is dus ondertussen voorbijgestreefd. Ja, de export van Belgische voeding is in een jaar met 16 procent gestegen, zoals Le Soir gisteren rapporteerde op basis van cijfers van de voedingsfederatie Fevia. Maar dat is vooral te danken aan die ene grote opstoot. Sinds die eerste deadline is een andere dynamiek merkbaar in de voorraadkast.
Om zich niet in de voet te schieten verschuiven de supermarkten meer verantwoordelijkheid naar de toeleveranciers. Die moeten te allen tijde in staat zijn binnen 24 uur te leveren, is het mantra nu. Ook als het Verenigd Koninkrijk straks de Europese Unie uit crasht en in douanetermen een derde land wordt. In plaats van geld in de rekken te laten liggen, dwingen de Britse retailers hun leveranciers hun zaakjes op orde te krijgen voor een harde brexit. Vandaag worden dus niet zozeer de Britse magazijnen volgestouwd, maar parkeren de producenten als de brexitkoorts stijgt meer goederen in Zeebrugge, aan onze kant van de grens.
De missie van ECS2XL was de voorbije maanden en jaren zich te ontpoppen tot een onmisbare schakel in die complexe goederenstroom. Van een eenvoudig transportbedrijf is de groep in drie jaar geëvolueerd naar een soort brexitdienstenbedrijf dat de goederenstroom van a tot z onder zijn vleugels neemt, volautomatische douanedeclaraties incluis. Bij het bedrijf werken permanent meer dan 20 mensen op de brexit, een investering van meer dan 400.000 euro. Als het straks tot een breuk komt, zacht dan wel hard, wordt de groep in één klap de grootste douaneagent van het land, met jaarlijks 350.000 declaraties.
Eeuwig opwarmen
‘We zijn op het ergste voorbereid’, zegt Donche. ‘Zelfs als het tot een no-dealbrexit komt, mag dat geen grote problemen meer opleveren in de aanvoer van levensmiddelen. Alleen het transport hebben we niet in eigen handen. Als een vrachtwagen aan de grens stilstaat achter een hoop vrachtwagens die zich niet hebben voorbereid, treft ons dat ook. Er wordt gewerkt aan een soort voorkeursstrook voor bedrijven als het onze, dus ook die hindernis is hopelijk straks uit de weg geruimd.’
Dat een brexit weer op de lange baan lijkt te worden geschoven, zadelt Donche met een dubbel gevoel op. ‘Nee, ik hoop niet op een no deal. Maar het voelt stilaan alsof je in bloedvorm bent om de Champions League-finale te spelen, maar je alleen aan de zijlijn mag opwarmen. Voorlopig zijn de bedrijven die niets hebben gedaan nog de grote winnaars.’
Maar tenzij een brexit helemaal van tafel verdwijnt, zullen de bedrijven die zich wel hebben voorbereid daar de vruchten van plukken. Daar is Donche van overtuigd. ‘Als het eenmaal zover is, zal een schifting plaatsvinden. De kleine transporteurs gaan het Verenigd Koninkrijk links laten liggen. Alleen de specialisten gaan overblijven. Daarvoor hebben we ons gepositioneerd.’
De cruciale schakel
Het is genoegzaam bekend hoe belangrijk het Verenigd Koninkrijk is voor de haven van Zeebrugge. 44,00 % van alle trafiek die er passeert, is verbonden aan de Britten. Minder aandacht krijgt het omgekeerde: hoe belangrijk Zeebrugge is voor het Verenigd Koninkrijk. 15,00 % van alle handel die de Europese Unie verlaat naar het VK passeert de Zeebrugse haven. Dat zijn 5.500 vrachtwagens per dag. Alleen Calais is met 10.000 vrachtwagens per dag belangrijker om de Britse rekken gevuld te houden.
