China is sinds vorige week een muntmanipulator, althans toch in de ogen van de Verenigde Staten. Volgens de Amerikaanse president Donald Trump grijpt China in om de waarde van zijn munt kunstmatig te verzwakken. Dat betekent: voor één dollar krijgt een Amerikaan voortaan meer yuan. Chinese producten worden goedkoper en een Amerikaan kan goedkoper naar China reizen. Goed nieuws voor de Amerikaan, zou u denken, maar zo ziet Trump dat niet. Hij vreest dat de duurdere Amerikaanse export de groei in eigen land zal fnuiken.
Een muntdevaluatie is inderdaad een praktijk uit de economische trukendoos om de eigen economie sneller te laten groeien. Maar werkt dat eigenlijk wel? Het korte antwoord: veel minder dan vroeger, of misschien zelfs helemaal niet meer.
De redenering van Trump klopt: als een munt verzwakt, dan zal dat land meer kunnen uitvoeren, en het andere land (met de sterkere munt) minder. Maar er zijn ook evidente nadelen aan een zwakkere munt. De invoer wordt immers duurder en dus daalt de koopkracht van consumenten. Als zij minder besteden, daalt de groei.
Ook bedrijven ondervinden nadelen: zij voeren vaak producten in om hun eigen product te maken. Zo smelt het voordeel opnieuw weg.
Doordat de productie vandaag over veel meer landen plaatsvindt – in economenjargon: doordat de globale waardeketen steeds meer geïntegreerd is – komt het steeds vaker voor dat een exporteur ook een importeur is. Dat geldt ook voor België. Uit een onderzoek van onder anderen Joep Konings (KU Leuven), verschenen in American Economic Review, blijkt dat de grootste exporteurs ook de grootste importeurs zijn. Wat verklaart waarom producten niet per se goedkoper worden voor het buitenland als de munt verzwakt. Het wisselkoersvoordeel wordt uitgevlakt doordat het product zelf door duurdere import in prijs stijgt.
Daardoor hebben geïndustrialiseerde landen niet langer voordeel bij een verzwakking van de wisselkoers, blijkt uit een recent onderzoek dat bij het National Bureau of Economic Research (NBER) verschenen is. De opkomende landen in Azië doen wél nog hun voordeel, andere opkomende landen in Oost-Europa en Latijns-Amerika niet langer. Een onderzoek van de Wereldbank toonde aan dat de grotere integratie van de waardeketen de effectiviteit van een zwakkere munt om de uitvoer aan te zwengelen wereldwijd met 40 procent heeft doen dalen.
Een muntdevaluatie is dus in de loop der jaren steeds minder effectief geworden. Ironisch genoeg is dat precies de man die zoveel schrik heeft van wisselkoersmanipulatie, dat wapen met zijn beleid sterker maakt. De handelsoorlog die Trump ontketent, kan als gevolg hebben dat de globale waardeketen minder geïntegreerd wordt. Dat doet het voordeel van een muntdevaluatie opnieuw stijgen.
DE SMET, D. Waarom een devaluatie niet meer werkt. De Standaard, 12 augustus 2019, 22.
Lees ook China slaat terug in handelsoorlog en devalueert munt
