Soja is hét wapen bij uitstek in de handelsoorlog. Alle grote handelsblokken hebben ermee te maken. China beseft dat als geen ander en deed er vrijdag nog een schep bovenop.
De Chinese president Xi Jinping weet waar de zwakke flank van zijn Amerikaanse opponent zit. Soja. Het landbouwgewas heeft voor Donald Trump een speciale betekenis. Hij heeft er de voorbije jaren regelmatig over getweet. Dat is geen wonder: De Verenigde Staten zijn de grootste sojaproducent ter wereld, China is de grootste consument. Logisch dat soja een belangrijk wapen is in de handelsoorlog.
Perfecte timing
Gisteren reageerde China op de Amerikaanse heffingen van enkele weken geleden. Op 1 september introduceert China extra heffingen, onder meer op soja. Er komt 5,00 % boven op het tarief van 25,00 % dat China al hanteert. Perfecte timing. De soja-oogst in de Amerikaanse mid-west, waar veel Trump-aanhangers wonen, begint in september. Verwacht wordt dat de prijs van de sojafutures zal dalen. In de eerste jaarhelft zakte de sojaprijs al met 15,00 %, al is er sindsdien wat herstel opgetreden. De Chinese import van Amerikaanse soja is vorig jaar met 83,00 % teruggevallen ten opzichte van het jaar voordien. Dit jaar koopt China nauwelijks nog soja uit de VS. De extra heffing is dus vooral symbolisch, maar als signaal kan het tellen.
De VS hadden gehoopt hun soja aan Europa kwijt te kunnen. Een jaar geleden sloten Trump en Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, een akkoord waarin de EU beloofde meer soja te importeren. ‘De sojabonen zijn een big deal’, zei Trump toen. ‘De Europese Unie gaat een heleboel sojabonen kopen, het is een enorme markt.’ Een dag later vertelde hij de boeren in Iowa dat hij de Europese markt voor hen had geopend. De soja-import in Europa is weliswaar niet aan heffingen of quota onderworpen, maar de EU maakte het een-tweetje af door te bevestigen dat de import van Amerikaanse soja in juli vorig jaar met 280,00 % gestegen is ten opzichte van een jaar eerder.
Maar de Europese markt is te klein om het wegvallen van China te compenseren. Intussen zwelt het gemor onder de Amerikaanse boeren aan. Dat is een politiek risico voor de president. Deze week sloeg de Democratische gouverneur Ralph Northam van de sojastaat Virginia nog munt uit de sojaperikelen. Het ministerie van Landbouw heeft beloofd de boeren schadeloos te stellen, maar dat is een schrale troost. Northam: ‘De boeren verkopen hun bonen liever met winst dan afhankelijk te zijn van subsidies’.
Lachende derde
De lachende derde is Brazilië. Daar kopen de Chinezen nu hun soja aan. In die mate zelfs dat het land nog nauwelijks aan de vraag kan voldoen. De groeiende vraag naar Braziliaanse soja vergroot dus de druk op het regenwoud, want president Jair Bolsonaro heeft net als Trump een sterke electorale basis in de landbouwsector en wil de sojaboeren te vriend houden.
Maar de Braziliaanse president mag ook de Europese Unie niet te veel voor het hoofd stoten. Brazilië en de andere Mercosur-landen willen een verregaand handelsakkoord afsluiten dat de export van onder meer vlees een duw in de rug kan geven. Dat akkoord kan er alleen komen als Bolsonaro zich een goede klimaat-leerling toont. Hoe meer oerwoud verandert in soja-akkers, hoe kleiner de kans op dat akkoord.
