Welke coalitie straks ook de verkiezingen wint, ze zal fors moeten besparen, investeren en hervormen.
Er had meer in gezeten, zo blikt de Europese Commissie in haar nieuwe Belgische rapport terug op de voorbije regeerperiode. De jobgroei was een feit, de daling van de werkloosheid navenant, maar de opkuis van het begrotingstekort en de nodige structurele hervormingen schoten tekort.
Het resultaat is dat de nieuwe federale en regionale regeringen straks alweer voor een titanenwerk staan. Het begrotingstekort wordt door de Nationale Bank op meer dan 7 miljard euro geschat. Tegelijk blijft de economie kampen met een aantal structurele handicaps die de Commissie nog maar eens op scherp stelt.
Slabakkende groei
Hoofdprobleem blijft de slabakkende economische groei, die de Commissie ook de komende jaren verder ziet zakken (zie grafieken). Meteen wordt het wegwerken van de tekorten en de schuld voor de nieuwe coalities er niet eenvoudiger op. Zeker niet als ook de kosten voor de vergrijzing blijven oplopen, tegen 2040 met 3,50 % bbp op jaarbasis.
De groei wordt simpelweg door te weinig mensen en te weinig productieve bedrijven gedragen. Ondanks de jobcreatie blijft de werkzaamheidsgraad ondermaats, zeker in Brussel en Wallonië, waar slechts zo’n 60,00 % van de 20 tot 64-jarigen aan de slag zijn. Maar ook Vlaanderen doet het met 73,00 % maar net beter dan gemiddeld en minder goed dan pakweg Duitsland en Nederland. Laaggeschoolden, oudere werknemers en migranten van buiten de EU hebben in België minder kans om een job te vinden dan gemiddeld in de EU. En in 2017 was het aandeel werklozen dat in dat jaar een job zou vinden bijna nergens zo klein als in België. Om het tij te keren, viseert de Commissie heilige huisjes op links en rechts. Zo moet verloning losser komen van anciënniteit, maar moet ook discriminatie op de arbeidsmarkt actiever beteugeld worden.
Wegen en openbaar vervoer
De productiviteitsgroei van wie wel werkt, blijft ook achter. De groei is vooral geconcentreerd terug te vinden in de farmaceutische industrie en de chemie (goed voor een derde van de totale investeringen in onderzoek en ontwikkeling). Die sokkel is te smal, waarschuwt de Commissie. De regering moet zelf het goede voorbeeld geven en dringend meer investeren. Vooral de onderinvesteringen in wegen en openbaar vervoer dragen bij tot de mobiliteitsknoop en wegen op hun beurt op de groei. De Commissie vreest evenwel dat het investeringspact dat nu op tafel ligt door onderling gekibbel tussen de verschillende overheden onvoldoende uitgewerkt zal worden.
Tegelijk die extra uitgaven realiseren én het begrotingstekort wegwerken wordt moeilijk. Daarnaast moet ook de belastingdruk naar omlaag. De Commissie pakt opnieuw uit met de grafiek die toont hoe de lasten op het gemiddelde loon van een alleenstaande nergens zo hoog zijn in Europa als in België. De taxshift was een stap in de goede richting, nu moeten er nog volgen, vindt de Commissie. Bijvoorbeeld richting belasting van reële huuropbrengsten of het wegwerken van de fiscale voorkeursbehandeling van bedrijfswagens – een evergreen in de Europese aanbevelingen.
Als al die uitdagingen niet genoeg zijn, dan waarschuwt de Commissie tot slot nog dat België de vooropgestelde reducties in CO2-uitstoot voor 2020 en 2030 zal missen als er geen extra maatregelen genomen worden. Op korte termijn preekt de Commissie in de woestijn. 2019 lijkt al een verloren jaar te worden nu de federale regering in lopende zaken is en na 26 mei misschien lange regeringsonderhandelingen starten. Wie dan aan zet komt, wacht (opnieuw) de kwadratuur van de cirkel: saneren, investeren, én belastingen verschuiven.
