De wereldwijde handel heeft de afgelopen weken een gevoelige tik gekregen. De Amerikaanse economie lijkt er niet onder te lijden, maar de Duitse export krimpt al voor de tweede opeenvolgende maand.
‘Een duidelijke domper op het groei-optimisme’. Zo beoordeelde Carsten Brzeski van ING-Duitsland vrijdag het inzakkende Duitse handelsoverschot. Een surplus van 15,4 miljard euro lijkt heel wat, maar twee maanden eerder was het nog 20,4 miljard euro. Vergeleken met mei hebben de Duitsers in augustus bijna 1 miljard euro minder geëxporteerd en zijn ze bijna 4 miljard euro meer gaan importeren. De cijfers zijn telkens gecorrigeerd voor seizoensinvloeden.
‘Naar mijn mening is deze zomerdip te wijten aan de wereldwijde handelsspanningen’, lichtte Brzeski toe. Geen reden voor bezorgdheid, vindt hij. ‘We zijn er intussen aan gewend geraakt dat de cijfers sterk op en neer gaan.’
De wereldwijde handel zit sinds een paar maanden inderdaad in een dip. Volgens de World Trade Monitor van het Nederlandse Centraal Planbureau lag de wereldhandel zowel in april als in mei 0,50 % lager dan drie maanden eerder. Het was voor het eerst sinds Donald Trump president van de Verenigde Staten werd, dat er een negatief cijfer werd opgetekend. De curve vertoont een scherpe neerwaartse beweging, net zoals die van het Duitse handelsoverschot.
Het kan erop wijzen dat het beleid van de Verenigde Staten resultaat afwerpt. Het instellen van handelsheffingen op aluminium en staal is bedoeld om de VS minder afhankelijk van import te maken en zo het tekort op de handelsbalans in te perken. De World Trade Monitor laat zien dat de VS in mei en juni inderdaad minder importeerden dan drie maanden eerder, terwijl de export juist fors steeg. Precies het omgekeerde van wat zich in Duitsland voordeed.
Ook de centrale bank van de VS signaleerde het effect van het handelsbeleid al. In juli werd opgemerkt dat ‘aanvoerproblemen en hogere prijzen’ door bedrijven aan het nieuwe handelsbeleid werden gelinkt.
Op de bredere Amerikaanse economie lijken de maatregelen voorlopig geen invloed te hebben: de banengroei versnelde afgelopen maand en de lonen gingen er in negen jaar niet zo sterk op vooruit. De kans is groot dat de Amerikaanse regering een van de komende dagen een nieuwe stap zet in de handelsoorlog met China. De inspraakperiode voor heffingen op 200 miljard aan goederen, gaande van fietsen tot honkbalhandschoenen, liep donderdag af. Er is nu geen belemmering meer om de belastingen in te voeren.
Dat het Duitse handelsoverschot het slachtoffer is van het Amerikaanse beleid, is niet zeker. Het beleid van de Duitsers zelf knabbelt ook aan het overschot. Na jaren van loonmatiging zijn de Duitse werknemers een stuk van de koek gaan opeisen. De afgelopen vier jaar zijn de Duitse arbeidskosten continu sterker gestegen dan die in de eurozone, blijkt uit cijfers van de Duitse statistische dienst Destatis. Duitse consumenten hebben dus meer te besteden, wat verklaart dat de import sneller stijgt dan de export daalt.
‘Geen reden voor paniek’
Dat is in zekere zin goed nieuws, want het enorme Duitse handelsoverschot werkt ontwrichtend op de rest van de eurozone. Vorige maand bleek dat Duitsland dit jaar opnieuw het grootste overschot ter wereld zal boeken. Duitsland ligt daarvoor al jarenlang onder vuur bij de Europese Unie, die het land aan een procedure voor macro-economische onevenwichten heeft onderworpen.
Terwijl de VS sterke arbeidscijfers bekendmaakten, kwam Duitsland met een daling van de industriële productie, die mogelijk gelinkt is aan de kwakkelende export. Maar Brzeski maakt zich nog geen zorgen. ‘De lage euro en de sterke binnenlandse vraag zijn nu de sterkste punten van de Duitse economie. Er is geen reden voor paniek, maar in het huidige stadium van de cyclus zijn er zowel lichtpuntjes als schaduwzijden.’
