Rijkdom verbetert je leven, maar heeft geen invloed op het geluksgevoel. Dat is de conclusie van een onderzoek onder duizenden Zweedse lottowinnaars.
‘Wie een grote geldprijs heeft gewonnen, ervaart een grotere tevredenheid met het leven in het algemeen. Dat effect duurt langer dan tien jaar en het lijkt er niet op dat het vermindert in tijd.’ Dat is de conclusie van een diepgaand onderzoek naar de effecten van lottowinst, dat als working paper is gepubliceerd door het Zweedse Instituut voor Economisch Onderzoek.
Dat meer geld samengaat met een hogere levenskwaliteit, is al eerder gebleken. Maar een verband is nog geen causaliteit. Wordt de tevredenheid veroorzaakt door de welstand, of is het andersom en zijn mensen die goed in hun vel zitten, daardoor ook financieel succesvoller? Daarachter komen is niet gemakkelijk, maar de onderzoekers zijn er wel in geslaagd.
Ze vatten hun onderzoek op als een laboratoriumproef met twee populaties: lottowinnaars en niet-lottowinnaars. Omdat het in beide gevallen om duizenden personen ging, was het winnen van de lotto het enige betekenisvolle kenmerk waarin de populaties van elkaar verschilden. Vervolgens werd aan beide populaties gevraagd hoe gelukkig ze waren, hoe het gesteld was met hun mentale gezondheid, hoe tevreden ze waren met hun leven in het algemeen, en hoe tevreden met hun financiële toestand. Voor de twee eerste variabelen werd geen statistisch significant verschil tussen beide groepen gevonden, voor de twee andere wel.
‘Het is duidelijk dat rijkdom invloed heeft op hoe mensen hun leven evalueren’, aldus het onderzoek. Maar het extra geld heeft geen invloed op het geluksgevoel. Dat is een belangrijk onderscheid. Het eerste is een beoordeling (een cognitieve graadmeter), het tweede een gevoelskwestie (een affectieve graadmeter).
Volkswijsheid
De studie dateert al van drie maanden geleden, maar kreeg deze week aandacht omdat de Amerikaanse econoom Justin Wolfers er een artikel over schreef in de New York Times. Wolfers is zelf een expert in de invloed van rijkdom op levenskwaliteit. ‘Het Zweedse onderzoek heeft deze zomer veel buzz veroorzaakt bij economen’, schrijft hij. Wolfers vergelijkt het onderzoek met een test naar de werkzaamheid van een nieuw geneesmiddel, waarbij twee groepen worden vergeleken.
De onderzoekers gingen niet over één nacht ijs. Ze onderzochten 3.362 spelers van drie verschillende loterijen, die samen 236 miljoen euro hadden gewonnen. De gewonnen bedragen varieerden van 600.000 euro bij de Kombi-loterij, tot win-for-life-achtige prijzen van 5.000 euro per maand. De winnaars werden ondervraagd door het statistische bureau Statistics Sweden, zonder dat ze wisten dat het onderzoek over lottowinst ging.
Dat de winnaars tevredener zijn met hun leven dan de niet-winnaars, lijkt in te gaan tegen de volkswijsheid dat lottowinnaars hun geld over de balk gooien, schrijven de onderzoekers. In werkelijkheid blijkt dat lottowinnaars er vaak voor kiezen om hun geld defensief te beleggen, minder te gaan werken en verstandig om te gaan met hun nieuw verworven welstand.
Kun je ooit te veel geld hebben?
Justin Wolfers brengt het onderzoek in verband met de wetenschappelijke discussie over absolute en relatieve rijkdom. De econoom Richard Easterlin poneerde in 1974 dat vanaf een bepaald welstandsniveau een verhoging van de rijkdom geen invloed meer heeft op de levenskwaliteit – de zogenaamde Easterlin-paradox. Wolfers heeft die paradox in 2013 betwist. ‘Je kunt nooit te veel geld hebben’, zo vatte hij zijn eigen onderzoek samen. ‘Zowel bij armen als bij welgestelden is er een link tussen welzijn en financiële middelen.’
Een ‘verzadigingspunt’ waar dit verband ophoudt te bestaan, heeft Wolfers niet kunnen vinden. Ook de Zweedse onderzoekers verwijzen naar het ‘levendige debat over de Easterlinhypothese’. Maar een oplossing voor de controverse biedt hun onderzoek niet, want een lottowinst kan zowel een absolute als een relatieve verhoging van rijkdom veroorzaken. Simpel gezegd: wie al rijk is, blijft als lottowinnaar rijk, maar wie arm is, kan door lottowinst rijk worden.
