Hoewel het gisteren al de tweede keer ‘happy hour’ was in Frankfurt, tapten de banken teleurstellend weinig uit de geldkraan van de Europese Centrale Bank (ECB). Het massaal opkopen van staatspapier door Mario Draghi wordt zo onvermijdelijk – mogelijk al vanaf januari. En dat is slecht nieuws voor uw spaargeld.
Je kunt het paard wel naar water leiden, maar je kunt het niet verplichten te drinken. De vraag van banken naar goedkope leningen (TLTRO) van de Europese Centrale Bank (ECB) bleef ook gisteren onder de verwachtingen. Tijdens het ‘happy hour’ in Frankfurt werd slechts 130 miljard euro opgenomen.
Tel daar de opbrengst bij van de eerste ECB-veiling en je komt uit op 212 miljard, ongeveer de helft van de 400 miljard euro die in Frankfurt beschikbaar was. Er tekenden gisteren wel meer banken in dan de eerste keer – 306 in plaats van 255 – maar alleen voor kleine bedragen en vooral met de bedoeling een voet tussen de deur te houden voor verdere ECB-veilingen.
Bittere pil voor Draghi
De oorzaak voor de teleurstellende interesse wordt door economen vooral gezocht bij de dalende vraag naar kredieten en bij de stevige concurrentie van andere steunmaatregelen door de ECB. Met name de lopende opkoopprogramma’s voor herverpakte kredieten (ABS, covered bonds), waarmee Frankfurt aan aantrekkelijkere voorwaarden problemen van de bankbalansen kan afhalen.
Maar dat maakt er de pil voor Mario Draghi niet minder bitter om. De ECB-baas hoopte met het goedkoop verstrekken van geld de Europese banken te stimuleren meer geld uit te lenen aan bedrijven en particulieren. Dat is nodig om het deflatiespook dat boven de eurozone hangt, weg te jagen.
Maar nu banken relatief weinig krediet blijven opnemen, rijst de vraag of dit voldoende zal bijdragen aan het ambitieuze doel van Draghi om het balanstotaal van de ECB met 1.000 miljard uit te breiden. ‘Als je rekening houdt met het feit dat veel banken volgende week of in januari hun oude, driejarige LTRO-leningen zullen terugbetalen, zal de balans van de ECB veeleer krimpen dan uitbreiden’, waarschuwt Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland.
Duits verzet
Net als de meeste analisten trekt ook Brzeski de conclusie dat de ECB nu wellicht niet anders kan dan de geldkraan nog verder open te draaien. Wellicht door staatsobligaties op te kopen. Ook al blijft Duitsland zich (naar de buitenwereld toe) verzetten. Want alleen zo kan de ECB de banken omzeilen en zelf rechtstreeks geld in de economie pompen. Met als bonus een goedkopere euro, wat gunstig is voor de export.
‘De ECB moét nu wel iets doen’, verduidelijkt de ING-econoom. ‘Peter Praet, directielid bij de ECB, zinspeelde deze week al op het opkopen van staatspapier. Maar ik sluit niet uit dat Draghi eerst nog een tussenstap neemt, bijvoorbeeld via het opkopen van papier van regio’s (zoals Vlaanderen) of internationale instellingen (zoals de Europese Investeringsbank). Bedrijfsobligaties? Daar geloof ik niet in. Die markt is te klein en dreigt institutionele beleggers aan te sporen grotere risico’s te nemen.’
De voornaamste onzekerheid wordt nu de timing van de ECB. Begint Draghi al in januari staatspapier op te kopen of pas in maart? De Amerikaanse bankreus JP Morgan gokte er gisteren op dat de ECB in januari al zal starten met het opkopen van liefst 500 miljoen euro aan staatspapier. Maar Brzeski is voorzichtiger. ‘Ik denk niet dat Draghi er volgende maand al een bedrag zal opplakken. Dat zou niet verstandig zijn.’
