Meer dan de helft van de bedrijven die een winstpremie geven aan hun personeel, telt minder dan 10 werknemers. Het is een fiscaal interessante manier om het personeel te motiveren.
Werknemers laten meedelen in de winst als het bedrijf goed boert. Het lijkt de logica zelve, maar tot voor kort was het voor ondernemingen bijzonder omslachtig. Met het zomerakkoord van 2017 werd het procedé daarvoor serieus vereenvoudigd. Het gevolg is dat de winstpremie fors populairder is geworden. Vorig jaar keerden 738 Belgische bedrijven in totaal 92,5 miljoen euro aan premies uit aan ongeveer 50.000 werknemers.
Uit berekeningen van SD Worx blijkt dat vooral kleinere bedrijven de winstpremie uitbetalen (zie grafiek). De hr-dienstverlener doet de loonberekeningen voor ongeveer een derde van de Belgische bedrijven, waardoor hij een goed zicht heeft op de loonvorming. 55,00 % van de bedrijven die het systeem vorig jaar gebruikten, heeft minder dan tien werknemers in dienst. 41,00 % telt zelfs minder dan vijf werknemers. Zeker bij grote bedrijven is er dan weer minder appetijt om met de winstpremie te werken.
‘Ook kmo’s tonen interesse in geoptimaliseerde systemen van variabele verloning, zoals de winstpremie als aanvulling op de klassieke, individuele bonus’, zegt Annelies Rottiers van SD Worx. Ze wijst de administratieve vereenvoudiging aan als reden waarom vooral kleine bedrijven er gebruik van maken.
Wellicht speelt ook mee dat kleine bedrijven de winstpremie gebruiken om hun personeel te motiveren. Bij zulke ondernemingen zijn werknemers allicht geneigd een tandje bij te steken als ze daarvoor worden beloond. Bij grotere ondernemingen, waar de impact van individuele prestaties op de winst minder groot is, is die neiging er minder.
De winstpremie is een voor bedrijven en werknemers interessante vorm van verlonen, want er moeten minder belastingen op worden betaald dan op een gewone bonus. Op de premie moeten werknemers een bijdrage van 13,07 % voor de sociale zekerheid betalen en een bijkomende heffing van 7,00 %. Van de gemiddelde brutowinstpremie van 921 euro in 2018 hield een werknemer netto 744 euro over. Bij eenzelfde klassieke individuele bonus is dat een pak minder.
Aan de premie zijn enkele voorwaarden verbonden. Alleen bedrijven die winst maken, mogen er een uitbetalen. Het totaal aan uitbetaalde premies mag niet hoger liggen dan 30,00 % van de loonmassa van het bedrijf. De premie moet worden toegekend aan alle werknemers en mag ook niet worden ingevoerd ter vervanging van loon. Boven op de brutobonus moet de werkgever 29,58 % aan vennootschapsbelasting betalen – het gaat immers over winst.
De winstpremie staat naast de collectieve loonbonus, de zogenaamde cao 90-bonus, die wordt uitbetaald als een groep werknemers een vooraf vastgelegde doelstelling heeft bereikt. Die bonus wordt vooral door middelgrote kmo’s uitbetaald (zie grafiek). Het is een goede manier om werknemers te stimuleren een bepaald doel te halen waar ze zelf ook impact op kunnen hebben.
Op een collectieve bonus betalen werknemers ook 13,07 % aan socialezekerheidsbijdragen. Anders dan bij de winstpremie is er geen bijkomende belasting, waardoor 904 euro overbleef van de gemiddelde brutopremie van 1.040 euro die vorig jaar werd uitbetaald. De bonus mag maximaal 3.383 euro per werknemer bedragen. Boven op de brutopremie betaalt de werkgever 33,00 % sociale bijdragen.
De vakbonden zijn geen grote voorstanders van de winstpremie en de collectieve bonussen. Zeker met de winstpremie zitten ze in hun maag. Omdat werkgevers geen socialezekerheidsbijdragen maar vennootschapsbelasting op de premie betalen, vinden ze dat de sociale zekerheid wordt uitgehold. Daarenboven bouwen werknemers met de collectieve en de winstbonus geen pensioenrechten op.
