Door klimaatverandering en weinig inkomsten komen koffieboeren wereldwijd steeds meer in de problemen, schrijven verschillende organisaties in hun Koffiebarometer 2018. Tegen 2050 zou Brazilië 60,00 % van zijn beschikbaar koffieland verliezen.
U bent bereid om voor een latte macchiato te betalen, maar koffieboeren wereldwijd hebben het steeds moeilijker om een goede prijs voor hun bonen te krijgen. Als er geen ernstige ommezwaai komt, is de groei van de koffiehandel in gevaar. Dat staat in een rapport van Oxfam, Hivos en andere ngo’s dat vandaag verschijnt.
De eerste zin van het rapport vat het samen: “De winsten van de koffiehandel worden gemaakt in de geïndustrialiseerde landen, zo is wereldwijd de perceptie, maar de producerende landen levert het vooral sociale en ecologische problemen op.”
Aangezien onze vraag naar koffie blijft toenemen, met zo’n 2,00 % per jaar, wordt het voor boeren niet makkelijk om aan die toenemende vraag te voldoen. Tegen 2050 zou dubbel zoveel koffie moeten worden geproduceerd.
“De consumptie en de groei van de koffiesector nemen alsmaar toe, maar er is weinig aandacht voor duurzaamheid”, zegt Stefaan Calmeyn, beleidsmedewerker van Oxfam-Wereldwinkels. “De hele markt is behoorlijk scheefgetrokken. Terwijl er met koffie wereldwijd een omzet van 200 miljard dollar (170 miljard euro) gedraaid wordt, gaat slechts 10,00 % daarvan naar de producerende landen.”
Omdat de markt internationaal gedomineerd wordt door enkele grote spelers, die door fusies steeds groter worden, staat de prijs die boeren krijgen voor hun koffie meer en meer onder druk. Een recent voorbeeld: JAB Coffee (dat onder meer Douwe Egberts bezit) spendeerde de afgelopen zes jaar meer dan 50 miljard dollar (42,5 miljard euro) aan overnames van kleinere koffiemerken.
“Door de grote macht van de wereldspelers, moet iedereen hun prijzen volgen”, zegt Calmeyn. “Dat zorgt al jarenlang voor een lage koffieprijs.”
Meer opbrengst uit koffiestruik
Omdat de producerende landen ook door de klimaatverandering hard getroffen worden, zouden de boeren net geld moeten verdienen om te investeren in hun teelt. Landen die in de productietop- tien staan, zoals Brazilië, India en Uganda, zouden tegen 2050 liefst 60,00 % van hun land dat geschikt is voor de koffieteelt verliezen.
“Een mogelijkheid is om de koffieteelt intensief te maken, opdat een koffiestruik meer opbrengt”, zegt Calmeyn. “In Afrika halen ze nu tot een kilo koffiebes uit een struik, maar het is mogelijk om die opbrengst met duurzame technieken te verdrievoudigen. Alleen: als de boeren nu niet kunnen investeren, hoe rijm je dat dan met de toenemende vraag?”
Als het moeilijker wordt om de gevraagde hoeveelheid koffie te produceren, dan zou er ook een prijsstijging moeten volgen. Al steken economen hun hand daar niet voor in het vuur. 2050 is nog veraf. “Als de prijs bij ons even stijgt, dan daalt de vraag ook”, zegt econoom Koen Schoors (UGent). “Dus als er een prijsstijging is, dan zou dat telkens maar even duren. Nu komt het erop aan om betere contracten te krijgen voor de producenten.”
Daarvoor is volgens Oxfam meer internationale regelgeving nodig. De Internationale Koffieorganisatie (ICO), waarin overheden en de sector vertegenwoordigd zijn, moet daarin een grotere rol spelen, vindt Calmeyn. Ook politicoloog Ferdi De Ville, gespecialiseerd in internationale handel, gelooft daarin. “In de palmoliesector hebben grote bedrijven afspraken gemaakt om met illegale ontbossing te stoppen”, zegt hij. “Zelfregulering werkt goed. Maar het werkt beter als bedrijven weten dat overheden anders met harde regels gaan zwaaien.”
