EU-commissaris Margrethe Vestager doet er alles aan om de ‘illegale fiscale voordelen’ voor Amazon en Apple recht te zetten. En dit is nog maar het begin.
Ze is de dochter van twee Deense dominees en trekt daardoor graag een lijn in het zand. In haar jacht op de omstreden fiscale gunstregimes voor multinationals in de EU bleek gisteren nogmaals dat eurocommissaris Margrethe Vestager (Mededinging) ook de grootste techbedrijven van deze wereld hard wil blijven aanpakken. Zo kreeg de internetwinkel Amazon te horen dat hij een naheffing van 250 miljoen euro moet betalen aan Luxemburg en maakte Vestager even later bekend dat Ierland voor de rechter wordt gesleept in de zaak-Apple.
Van Amazon tot Apple
Over de redenen waarom, nam de 48-jarige Vestager – zoals altijd – geen blad voor de mond. Amazon sloot volgens haar een fiscale deal met de Luxemburgse overheid waardoor de Amerikaanse gigant tussen 2006 en 2014 ‘vier keer minder belasting moest betalen dan andere lokale bedrijven’ en ‘bijna driekwart van de winst die Amazon in de EU maakte, onbelast bleef’. Volgens Vestager, die stilaan bekend staat als de meest gevreesde vrouw door het bedrijfsleven, komt dat neer op illegale staatssteun.
Ierland wordt dan weer voor de rechter gesleept omdat het te lang treuzelt om de megaboete van 13 miljard euro aan Apple in een gelijkaardige zaak te innen. ‘Meer dan een jaar nadat de Commissie dit besluit heeft genomen, heeft Ierland het geld nog steeds niet geïnd, ook niet gedeeltelijk’, zette ‘ijzeren Vestager’ de puntjes op de i. Apple kreeg in Ierland liefst zestien jaar lang illegale staatssteun dankzij belastingvoordelen die andere bedrijven niet kregen. Nadat Vestager een onderzoek had laten openen naar de Ierse belastingdeals, bleek dat Apple daardoor feitelijk slechts 0,005 procent belasting betaalde.
Apple en Amazon zijn niet de enige Amerikaanse bedrijven die de harde hand van Vestager al gevoeld hebben. Eerder al werd Starbucks gesanctioneerd en ook McDonald’s wacht de komende weken wellicht een monsterboete. In haar kantoor in het Berlaymontgebouw in Brussel staat niet voor niets een klein beeldhouwwerkje van een hand met opgestoken middenvinger. Vestager kreeg het cadeau van een boze vakbondsman. Het herinnert haar eraan dat ze niet voor iedereen goed kan doen, zegt ze er zelf over.
Gênant voor Juncker
Of dit in de praktijk veel zal veranderen, valt af te wachten. De betrokken bedrijven en landen blijven hun handen in onschuld wassen. Ierland vindt de dagvaarding door de Commissie ‘volkomen onnodig’ – Apple is inmiddels bij het EU-hof in beroep gegaan tegen de boete van Vestager – en Amazon liet weten dat ‘het altijd belastingen heeft betaald in overeenstemming met zowel de internationale belastingwetten als die van Luxemburg’. Opvallend ook: in dat laatste land klonk gisteren geen woord van kritiek. Mogelijk omdat Commissievoorzitter Juncker zich hier in een gênante positie bevindt. De Luxemburger was eerste minister van zijn land toen de deal met Amazon werd beklonken.
Hoe anders is het in de VS, waar de messen al geslepen worden. Daar vindt men al langer dat Vestager om protectionistische redenen een heksenjacht is gestart op Amerikaanse bedrijven. Zo noemde Apple-ceo Tim Cook de monsterboete voor zijn bedrijf destijds ‘total political crap’. En zelfs voormalig Amerikaans president Barack Obama bschuldigde – weliswaar in bedekte termen – Europa al van technologisch protectionisme.
Maar dat deert Vestager niet. Niet voor niets staat ze in eigen land bekend als Margarethe III (Margarethe II is de Deense koningin, red). Toen er forse kritiek was op de Europese megaboete voor Google (2,4 miljard euro), wees ze er fijntjes op dat de regels voor iedereen gelden. Ook Europese multinationals als Fiat en Engie hebben al forse boetes gekregen. En ons land moet aan 35 bedrijven, waaronder AB InBev, nog 700 miljoen euro aan belastingvoordelen terugbetalen.
Dat de massale belastingontwijking door Amerikaanse techreuzen in Brussel als een probleem wordt gezien, valt niet te ontkennen. Met de steun van Duitsland, Italië en Spanje voert de Franse president, Emmanuel Macron, de forcing voor een strengere Europese fiscale aanpak. Macron wil dat de techreuzen belastingen betalen in alle lidstaten waar ze omzet realiseren en niet alleen in de fiscaal gunstige landen waar ze gevestigd zijn. Het voorstel werd besproken tijdens de EU-top van Estland, maar stuit voorlopig op weerstand van … Ierland en Luxemburg.
Nog een aantal andere strengere Europese regels dreigen de Amerikaanse techreuzen hard te treffen. De nieuwe btw-regels waar Europa aan werkt (DS 4 oktober), zullen het bijvoorbeeld voor Amazon minder interessant maken om zich te vestigen in een belastingparadijs met een extreem laag btw-tarief, zoals Luxemburg. Daar werken nu zo’n 1.500 mensen voor Amazon.
Silicon Valley verdrievoudigde lobby-uitgaven EU
Technologiegiganten uit Silicon Valley zijn in snel tempo hun lobby-uitgaven aan het verhogen binnen de EU. Bedrijven zoals Facebook, eBay en Netflix hebben de hoeveelheid geld dat naar lobbywerk gaat, met liefst 278 procent verhoogd in de voorbije drie jaar. Dat blijkt uit onderzoek van ‘Transparency International EU’. Volgens dat onderzoek is Google de absolute koploper. De uitgaven van het bedrijf aan lobbywerk zijn sinds 2014 met 240 procent gestegen naar een totaal van 4,25 miljoen euro. Facebook en Cisco komen op een gedeelde tweede plaats met elk elk 1 miljoen euro per jaar.
Vaak worden voormalige EU-functionarissen aangeworven als lobbyisten.Vier van de zeven lobbyisten die voor Google werken in het Europees Parlement bijvoorbeeld, zijn rechtstreeks uit datzelfde parlement geplukt. Zij hadden de voorbije drie jaar liefst 142 vergaderingen met de EU. Zelfs de voorgangster van Vestager, de Nederlandse Neelie Kroes, werkt nu voor Uber.
