Na vijf jaar op de arbeidsmarkt doen jongeren die een beroepsgerichte opleiding hebben gevolgd, het niet zo goed als gedacht. ‘Levenslang leren is voor hen noodzakelijk om mee te blijven draaien.’
‘Hoe algemener je vorming, hoe moeilijker de start’, zegt Ilse Laurijssen. ‘Dan denk ik aan aso en kunstonderwijs, maar ook aan academische bachelors en masters. Zowel in jobkansen als in loon moeten ze de eerste jaren onderdoen voor jongeren uit professionele bachelors, tso of bso.’
Maar na een paar jaar liggen de kaarten helemaal anders. ‘De schoolverlaters met een algemene vorming stijgen sneller in loon en in jobkansen en steken daarmee de jongeren uit beroepsgerichte opleidingen soms zelfs voorbij. Het is dus niet omdat je snel werk vindt, dat de tewerkstelling duurzaam is.’
Aantrekkelijk blijven
Jongeren uit beroepsgerichte opleidingen zijn vlot inzetbaar, maar net die aantrekkelijkheid maakt hen op langere termijn kwetsbaar. Wanneer hun specifieke kennis en vaardigheden niet meer gevraagd worden, vinden en behouden ze op latere leeftijd mogelijk moeilijker hun werk.
‘We maken ons daar zorgen over,’ zegt Laurijssen, ‘omdat bijscholingen in de eerste plaats door hogeropgeleiden bijgewoond worden. Terwijl het net de mensen met een beroepsgerichte opleiding zijn die er alle baat bij hebben, willen ze ook later aan de vragen van werkgevers voldoen.’
Zet dat beroepsgerichte studies nu in een slecht daglicht? ‘Dat het succes van deze opleidingen na amper enkele jaren op de arbeidsmarkt afzwakt, is geen goed nieuws’, zegt Laurijssen. ‘Maar meer nog wijst het op het belang van algemene vaardigheden en van levenslang leren om mee te blijven draaien in een snel veranderende wereld.’
Leertijd
Dat opleidingsduur een effect heeft op de hoogte van het loon, blijkt uit de vergelijking van jongeren die met een tso-diploma werk vonden en zij die er een zevende jaar bij deden. Die laatsten verdienen na een jaar gemiddeld 3,00 % meer.
Kijken we naar de combinatie van leren en werken, dan valt op dat deze jongeren wel snel werk vinden, maar dat het nadelig is voor verloning: wie afstudeert via leertijd, verdient na een jaar 9,00 % minder dan iemand met een tso- of bso-diploma. Ook vallen de jobkansen op iets langere termijn minder goed uit: bij de start is een groter aandeel van de schoolverlaters van leertijd aan het werk (dan tso of bso), na vijf jaar ligt het aandeel hoger bij de leerlingen van tso of bso.
Crevits
Gevraagd naar een reactie, zegt minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) dat ze beseft dat vooral oudere en lager geschoolde werknemers onvoldoende deelnemen aan opleidingen. ‘Het is daarom goed dat de Vlaamse regering en de Vlaamse sociale partners op 11 juli 2017 een akkoord hebben bereikt over de hervorming van de opleidingsinstrumenten voor werknemers. Deze studie onderstreept verder hoe belangrijk algemene vaardigheden zijn. Het versterken van de algemene vorming is daarom een van de voornaamste doelen in de modernisering van het secundair onderwijs.’
‘Technieker verdient hier meer dan ICT’er’
Gert van Bouwel (24) studeerde Bouwkunde aan Thomas More. ‘Ik had werk nog voor ik mijn diploma had’, herinnert hij zich. ‘Zowat iedereen uit de klas. Ik mocht beginnen op mijn stageplek in de petrochemie. Dat heb ik ook gedaan, maar uiteindelijk kroop het bloed toch waar het niet gaan kan en ben ik in het bedrijf van mijn vader begonnen. We bouwen kranen op vrachtwagens, schepen, wagons …’
‘Als ik thuis iets geleerd heb over carrière, dan is het dat niets ooit hetzelfde blijft en dat je dus flexibel moet blijven. Het bedrijf is van heel oude technologie geëvolueerd naar innovatieve, elektrische kranen. Als werknemer kun je niet achterblijven. Sowieso zetten we hard in op bijscholingen, zowel intern als door de overheid georganiseerd.’
Vader Frank van Bouwel (52) volgde destijds in avondschool de opleiding autodeskundige, maar met kranen is hij een fascinatie uit de kindertijd gevolgd. Van Bouwel Kranen bestaat nu zo’n dertig jaar. ‘Vaak komt een klant met een specifieke vraag en zoeken wij naar een passend antwoord’, zegt hij. ‘In de zoektocht naar een oplossing zit het potentieel om te innoveren.’
Hij omschrijft het als een mengeling van vaardigheid, nieuwsgierigheid en werkethos. Niet toevallig het profiel waarnaar hij als werkgever op zoek is. ‘Het is moeilijk om bekwame mensen op de werkvloer te vinden’, zegt hij. ‘Geen wonder dus dat een technieker hier tot driehonderd euro meer verdient dan een bachelor programmeren. De vraag is hoog en ik wil niet dat ze “weggekocht” worden door een ander bedrijf. Onlangs heb ik iemand aangenomen die zich wilde omscholen tot tekenaar. We hebben zijn opleiding betaald.’
Als werknemer loont het om mee te evolueren, of je desnoods aan te passen aan de vraag van de markt. Wordt die bereidheid beïnvloed door leeftijd? ‘Naar mijn aanvoelen niet’, zegt Van Bouwel. ‘Je hebt dertigers die willen dat alles hetzelfde blijft en vijftigers die niet kunnen wachten om iets nieuws te leren. Mensen moeten vooral overtuigd zijn dat verandering niet altijd slecht is.’
Cijfers
- 10%
Wie een bso-diploma en een specialisatiejaar op zak heeft, verdient vlak na het afstuderen tot 10,00 % meer dan iemand met een diploma aso of kunstonderwijs. - 49,5%
De allerhoogste lonen zijn nog altijd weggelegd voor jongeren met een master na master of een doctoraatsdiploma. Hun loon ligt na vijf jaar bijna 50,00 % hoger dan dat van iemand uit het tso. - 11,5%
van de leerlingen die vanuit het secundair onderwijs instromen op de arbeidsmarkt, groeit op in een kansarme buurt waarin veel leerlingen schoolachterstand oplopen. Dit remt ook hun kansen op de arbeidsmarkt af.
