Bestaan er bedrijven zonder concurrenten, met een wereldwijd marktaandeel van 100 procent? In Rotselaar bouwt Atos Engineering testsystemen voor autogordels waar geen enkele gordel- of autoproducent omheen kan.

‘Ik ken ze niet uit het hoofd, maar onze winstmarge is heel hoog.’ Frans Proost zegt het zonder verpinken, maar niet zonder trots. Na wat nadenken komt hij op een operationele kasstroom (ebitda) van ongeveer 2 miljoen euro, op een omzet van 5 miljoen in 2015. Daar komt elk jaar 5,00  tot 10,00 % bij.

Logisch als je als enige ter wereld een hooggespecialiseerde machine bouwt waarin autogordels onderworpen worden aan een gamma tests. Wereldwijd heeft Proost de voorbije 25 jaar zowat 600 testapparaten voor autogordels gesleten: bij ontwikkelingslabo’s van gordelproducenten, testsites van de autoproducenten en certificeringsinstellingen van overheden. Kostprijs: van 30.000 tot 350.000 euro per stuk, gaande van een basismodel tot een machine die elke 6 seconden volautomatisch een gordel test. Al de machines die Atos ooit geleverd heeft, werken nog steeds. En elk jaar komen daar 100 tot 150 machines bij.

75,00 % van de omzet komt van testapparatuur. 100,00 % daarvan gaat naar het buitenland. Wie iets in autogordels wil doen, kan niet om Atos Engineering heen, al 25 jaar lang. ‘Tien jaar geleden dacht ik dat deze markt ooit wel eens zou opdrogen, iedereen had een machine van ons staan’, lacht Proost. ‘Maar de auto-industrie evolueert zo snel, ook in een nicheproduct als veiligheidsgordels. Dus moeten onze apparaten mee-evolueren. Met de jaren kwamen er behalve acceleratie- en hoektests ook duurzaamheids- en geluidstests bij, een autogordel mag niet te veel lawaai maken. Maar het gaat verder: Duitse merken steken nu volop elektrische gordels in hun wagens. Die spannen proactief aan als sensoren een snelle verschuiving van de voet van het gas- naar het rempedaal, een snel naderende wagen of een andere risicosituatie waarnemen.’

Ook de veiligheidsnormen worden steeds strenger. Vooral in Europa, dat mijlen voorloopt op de VS. ‘Sinds enkele jaren wordt op het einde van de productielijn bij de gordelproducenten elke individuele autogordel getest. Dat was vroeger niet zo.’

Chinezen

En dan is er natuurlijk de opkomst van de Chinese spelers. Die zijn heel fel op Europese leest geschoeid, terwijl de Zuid-Koreanen zich meer richten op de Amerikaanse normen. Zijn de machines China-proof? ‘Heb je mijn website gezien? Die is van 15 jaar geleden, onze nieuwste machines staan er niet op. En ik kijk wel uit aan wie ik onze machines verkoop. Natuurlijk proberen de Chinezen ons te kopiëren. Ze schroeven onze machines open en kunnen de mechaniek nabouwen, maar de elektronica en de software zijn ingebed in de hardware. Daar kunnen ze niet bij.’

Dat Atos Engineering in deze niche de ongenaakbare leider is, speelt zeker mee in de hoge winstcijfers. Een monopolist wil Proost zich evenwel niet noemen. ‘Er is nog een klein bedrijfje in Detroit, dat af en toe een machine maakt, ook al is dat verwaarloosbaar.’

Begin de jaren zeventig stond Proost mee aan de wieg van de autogordel, toen hij nog voor de specialist Kittal in Haasrode werkte. Toen die zaak werd opgedoekt, richtte Proost samen met Lisette Driessens, die beslagen was in financiën en hr, een eigen bedrijf op in Rotselaar.

De testapparatuur voor gordels was niet de eerste uitvinding van Proost. In de beginjaren ontwikkelde hij systemen om het waterpeil bij bruggen en sluizen te meten, en elektronische sturingen voor robots. Dat laatste maakt Atos nog steeds, voor zijn eigen testmachines, maar ook voor externen.

Robot

Het bedrijf staat voor een nieuwe grote doorbraak, ook al is dat dan opnieuw in een niche. Om Atos te diversifiëren werken Proost en zijn ingenieurs al acht jaar aan een robot die volautomatisch elektriciteitskasten kan bedraden. ‘Dat is doorgaans een heel arbeidsintensief werk’, legt Proost uit. ‘Onze machine, die 4 op 2 meter meet, neemt alles voor haar rekening. Je moet enkel de zekeringkast en een bekabelingsschema invoeren en de machine kiest de juiste kabeldikte, stript de kabel, plaatst hem in de juiste klem, test de klem, kleeft een labeltje, enzovoort.’

Dat Proost goed zit met zijn uitvinding, bewijst het megacontract dat hij onlangs sloot met de Duitse elektronicareus Rittal. ‘Wij blijven eigenaar, maar zij hebben de exclusiviteit om onze robot aan de man te brengen. De eerste drie machines zijn de deur uit. Ik hoop 30 procent van onze omzet binnen enkele jaren daaruit te kunnen halen.’

Ook van de zelfrijdende auto, waarvoor steeds complexere testsystemen nodig zijn, verwacht Proost veel. ‘We hebben een goede band met de autowereld, zodat we als eerste weten wat nodig is. Onze gordeltestsystemen zullen in aantal misschien wel een piek bereiken, maar door meer toegevoegde waarde zullen ze ook duurder worden.’

Atos mag dan al geen concurrenten hebben, om het bedrijf over te nemen dienen gegadigden zich bij bosjes aan. ‘Ik heb twee derde van de aandelen, Lisette een derde. Dat feest gaat dus niet door.’ (lacht)

Gordels in Amerikaanse auto’s een stuk minder veilig

‘In de Verenigde Staten zijn de normen voor autogordels een pak lager’, zegt Frans Proost, die in de jaren zeventig de autogordel mee ontwikkelde.

De testsystemen van Atos Engineering worden door alle producenten van autogordels en auto’s en door alle certificeringslabo’s wereldwijd gebruikt. Ze meten meerdere aspecten. ‘Eerst en vooral checken ze hoe snel de gordel blokkeert bij een versnelling, of die nu door de auto wordt veroorzaakt of door de persoon die zich naar voren beweegt in zijn stoel’, legt Proost uit. ‘Bij Europese auto’s moet de gordel al blokkeren bij minstens 1,5 g-kracht (zwaartekracht of gravitatiekracht), in sommige Duitse auto’s zelfs al vanaf 1,2 g-kracht. In auto’s van Amerikaanse makelij is dat maar vanaf 4 g-kracht, wat gelijkstaat met een stevige botsing. Een gigantisch verschil dus. Amerikaanse auto’s zijn wel uitgerust met grotere airbags, maar dat heeft door de gasontploffing meer gehoorschade tot gevolg.’

De apparaten van Atos voeren ook een ‘hoektest’ uit. ‘In Europese auto’s blokkeren gordels al bij een hoek tussen 15 en 27 graden, in de VS pas vanaf 45 graden. Vanaf dan draaien de meeste auto’s door op hun zij.’

ATOS ENGINEERING

• Ingenieursbedrijf: bouwt sturingen voor robots, testapparaten voor autogordels en bedradingsrobots voor elektriciteitskasten.
• Opgericht: in 1985, door de ingenieur Frans Proost, telg uit een drukkersfamilie.
• Omzet: 5 miljoen euro.
• Ebitda: 2 miljoen euro.
• Aantal werknemers: 25.

MICHIELSEN, T. Elke autogordel ter wereld passeert testbank van Atos. De Tijd, 2017-01-03, 15.