In steeds meer steden en gemeenten bouwen burgers aan een informele diensteneconomie met een alternatieve betaalmunt. Vlaanderen maakte subsidies vrij om het zogenaamde principe van LETS (‘Local Exchange and Trade System’) verder te ondersteunen. Vrijdag kwamen de lokale besturen, vijftig in totaal, voor het eerst allemaal samen in Brussel, om een charter te ondertekenen.
Veronique Verhaeghe is lid van het bestuur van Leuven en Diest. ‘Soms blijkt het aartsmoeilijk om te helpen’, zegt ze. ‘Niet omdat de gestelde vraag te moeilijk is, maar omdat heel veel mensen toehappen en in hun vrije tijd een handje willen toesteken. Vooral gepensioneerden doen mee, deels om bezig te blijven. Maar ook jonge gezinnen maken van LETS gebruik, bijvoorbeeld in hun zoektocht naar een kinderoppas. Ook alleenstaande moeders gebruiken het af en toe.’
‘Iemand kan maar een maximaal aantal lokale munteenheden verzamelen, of tot een bepaald maximum in het rood gaan. Ik hou dat evenwicht wat in het oog. En wie alleen profiteert, maan ik aan iets terug te doen. Ik heb nog maar één keer iemand moeten verwijderen. Dat valt mee, niet? Deelnemers engageren zich om het spel fair te spelen.’
Vooral na de crisis van 2008 zag Verhaeghe het aantal leden toenemen. ‘Veelbetekenend’, zegt ze. ‘Zelf heb ik na mijn kanker vaak van LETS gebruikgemaakt, nadien maakte ik dat ruimschoots goed door zelf allerhande klusjes te doen. Behalve diensten worden ook goederen geruild. Zoals oude gsm-opladers die niet meer in de handel te verkrijgen zijn.’
‘Behalve diensten worden ook goederen geruild. Zoals oude gsm-opladers’
‘In Begijnendijk doen ongeveer zeventig families mee en dat schept onderling een sterke band’, zegt Jacob De Proft. ‘Net daarom besliste ik initieel om de stap te zetten. Ik kende hier niemand, toen ik verhuisde. Nu zit ik in het bestuur, een soort triumviraat dat af en toe wisselt om de verjonging te garanderen.’
‘Mensen vragen soms de gekste dingen. Onlangs zocht iemand een plek in de natuur om zijn caravan te zetten. Meteen kwam er reactie van een ander lid – hij had nog een hectare grond. Grappig toch?’
‘Ikzelf lanceerde ooit een oproep om mijn strooien dak te leggen. Het dreigde te regenen en moest dus snel gebeuren. In geen tijd stonden tien mensen klaar. En vandaag, vóór ik naar Brussel kwam om het charter te ondertekenen, knipte iemand mijn haren. In ruil maak ik websites, of verzorg ik de tuin.’
‘Onlangs zocht iemand een plek in de natuur om zijn caravan te zetten. Meteen gefikst’
‘Voorlopig doen vooral middenklassers mee. Ik hoop dat we het kunnen opengooien, naar vluchtelingen bijvoorbeeld. Voor alle duidelijkheid: het kan niet de bedoeling zijn om heel je huis door anderen te laten bouwen, of een vorm van zwartwerk te faciliteren. Het gaat veeleer om kleine, onschuldige klusjes die buren voor elkaar doen.’
‘Vroeger, toen ik jong was, kreeg ik de boodschap: geld betekent zekerheid. Dat vond ik dubbel. Ik vind menselijke relaties veel belangrijker. Bovendien staat deze economie, gericht op consumptie, een positieve toekomst in de weg. Dus wilde ik op een andere manier leven. Twintig jaar geleden hoorde ik van het LETS-project, zonder dat ik de naam onthield. Destijds ging ook het gerucht dat het illegaal is. Nonsens natuurlijk. Wist ik veel.’
‘Zes jaar geleden werd ik effectief lid van de Brugse afdeling. Als ik eerlijk ben, maak ik zelf weinig gebruik van andermans diensten. Het lukt me om alles zelf te doen. Maar ik help wel veel mensen, door allerhande klusjes uit te voeren. Op die manier verzamel ik altijd snel veel punten, het maximaal toegestane. Vaak weet ik niet hoe die kwijt te raken. Dus opperde iemand het idee: waarom niet met het hele gezin bij iemand anders gaan eten? Alsof ik op restaurant ging zonder op restaurant te moeten gaan. Dat vond ik fantastisch, en ook heel gezellig.’
‘Een andere keer, toen mijn familie een feest wilde geven, riep ik de hulp in van een gids die ons rondleidde in Damme, anderen maakten ondertussen een picknick.’
‘Dit project past ook bij de rest van mijn activiteiten en mijn manier van zijn: zo verzamel ik in Brugge de voedseloverschotten om andere mensen te helpen.’
