‘Detox denim’, zo heten de jeansbroeken die het Belgische merk Atelier Noterman bij het begin van dit nieuwe jaar op de markt brengt. Aan de productie komen 80,00 % minder water, 80,00 % minder energie en 80,00 % minder chemicaliën te pas, zo staat op het etiket. Zijn de milieuproblemen van de jeansindustrie plots van de baan?
Waarom zou je gezonder willen eten, maar je niet gezonder willen kleden? Dat is de achterliggende gedachte bij de lancering van Detox Denim, een jeanslijn van het Belgische mannenmerk Atelier Noterman. Het gezicht van de campagne is Gert De Mangeleer, de chef van het driesterrenrestaurant Hertog Jan, bekend om zijn grote biologische moestuin. Maar eigenlijk is Detox Denim een verhaal van Luc De Maeght, die al vier jaar kleren ontwerpt voor Atelier Noterman. ‘Door ook jeansbroeken te maken voor de collectie, kwam ik erachter hoe vervuilend de denimindustrie is’, vertelt hij. Aan jeansproductie komen meer water en meer agressieve chemicaliën te pas dan aan de meeste andere kledij, omdat de stof zo intensief wordt gekleurd en bewerkt, en er wordt weinig rekenschap gevraagd voor het afvalwater dat daaruit voortkomt.
‘Over tien jaar spreken we over de jeansindustrie zoals we nu over bont spreken’, voorspelt De Maeght. ‘Als mensen eenmaal zullen weten welke gevolgen de productie van een jeansbroek heeft… Maar ik kwám het dus al te weten, en ik wou mijn verantwoordelijkheid nemen. We zijn op zoek gegaan naar een duurzame denimleverancier voor onze broeken, en maken nu alleen nog jeans met zijn stof.’
Die leverancier is Italdenim, een Italiaans bedrijf dat een duurzamer weefprocedé heeft ontwikkeld. Veel weverijen gebruiken polyvinyl alcohol, een plastic dat ze in de jeansstof verwerken om te vermijden dat het garen breekt tijdens het weven. Italdenim vervangt dat door chitosan, een stof die gewonnen wordt uit afval van schaaldieren uit de voedingsindustrie. Chitosan is volledig biologisch afbreekbaar, terwijl polyvinyl alcohol microscopisch kleine stukjes plastic in het milieu doet belanden wanneer het na het weven wordt weggespoeld. ‘Er is ook veel minder water nodig om chitosan weg te spoelen, en minder heet water, waardoor er aanzienlijk minder energie wordt verbruikt’, zegt De Maeght. En doordat chitosan het katoen meteen klaarmaakt voor de kleuring, zijn daar ook minder chemische bewerkingen voor nodig, en iets minder verf.
160 euro
Eén innovatie dus, maar met een gunstige invloed op zowel het energie-, het water- als het chemicaliënverbruik. Alle drie worden ze met tachtig procent gereduceerd, zo staat op de kaartjes die aan elke Detox Denim-broek hangen. Maar voor de chemicaliën valt dat moeilijk hard te maken, dus formuleert De Maeght het intussen iets voorzichtiger: het chemicaliënverbruik is ‘veel minder’. ‘Duurzaamheid is een work in progress’, zegt hij. ‘Wij vertrekken vanuit dit ene innovatieve procedé, en we letten erop dat we ook de afwerking van onze jeans – het bleken en de slijtage-effecten – op een spaarzame, verantwoorde manier doen. Maar natuurlijk kunnen we daar nog in groeien.’
Wat in het verhaal van de Detox Denim vooral buiten beeld blijft, is de katoenproductie. Die heeft nochtans een groot aandeel in de milieuproblemen van de jeansindustrie, doordat ze vaak veel irrigatie vergt en er veel pesticiden voor gebruikt worden. Waarom koos Luc Demaeght niet voor biologisch katoen? ‘Biokatoen zou de broeken duurder maken. Daarom hebben we ervoor gekozen om te beginnen met innovatie in de weverij. Op die manier maken we een duurzamer product dat toegankelijk is voor veel mensen.’
De jeansbroeken van Atelier Noterman zullen tussen 160 en 180 euro kosten. ‘Hoe meer mensen duurzame kleren maken en kopen, hoe betaalbaarder ze zullen worden’, zegt De Maeght. ‘En er móéten meer mensen mee aan de slag. Als mode geloofwaardig wil blijven, moet het veranderen.’
Lease een jeans
De Detox Denim-lijn ligt over enkele weken in een tachtigtal boetieks in Vlaanderen en Nederland. ‘Ze heeft de interesse voor ons merk flink doen toenemen bij onze noorderburen, maar ook in Scandinavië en Duitsland’, vertelt De Maeght. Het zijn de regio’s waar duurzame mode al het verst staat – ze hebben zélf jeansmerken die nog verder gaan dan Atelier Noterman, zoals het Nederlandse Mud Jeans, dat werkt met biokatoen, maar ook al jeansstof recycleert. Bij Mud kun je niet alleen jeans kopen, maar ook leasen: na een jaar breng je broek netjes binnen, en krijg je een nieuw exemplaar in de plaats.
‘In vergelijking met die voorlopers is de jeanscollectie van Atelier Noterman niet zó revolutionair’, zegt de Nederlandse journaliste Lynsey Dubbeld, die zich specialiseerde in duurzame kleren. ‘Ook grotere merken zoals Replay, Levi’s en Girbaud zijn al overgestapt op procedés die het waterverbruik reduceren. Maar elke stap in de richting van duurzaamheid is nog altijd heel relevant.’
Greenpeace bracht intussen 18 kledingmerken tot de belofte om tegen 2020 een reeks gevaarlijke chemicaliën te bannen en jaarlijks verslag uit te brengen over hun afvalwater en de chemische resten die achterblijven in hun kledij. Jeansfabrikanten Levi’s en G-star zitten daarbij goed op schema, meldt de milieuorganisatie.
‘Het allergrootste probleem van de industrie is dat de productie altijd verder verhuisd wordt naar de goedkoopste landen’, zegt Mariette Hoitink. Hoitink is een van de oprichters van The House of Denim, een Nederlandse stichting die zich inzet voor een duurzamere jeansindustrie, en die onder meer een testlab voor ecologische wassingen bouwde in Amsterdam. ‘De vraag naar biokatoen stijgt en er zijn zoveel interessante innovaties. Het Nederlandse merk Kings Of Indigo kan al een heel zachte broek maken van gerecycleerde jeansstof. En er is een nieuwe jeansvezel ontwikkeld die ervoor moet zorgen dat broeken langer meegaan. Maar dat alles gebeurt in een industrie die heel gefragmenteerd is: elk stukje van de productieketen zit weer bij iemand anders, en er is nog altijd een heel sterke druk om overal de goedkoopste regio en de goedkoopste speler te zoeken. Dat helpt de verduurzaming niet vooruit.’
prox
Terug naar Atelier Noterman, dat zowel zijn stoffen als zijn broeken uitsluitend in Europese fabrieken laat maken. Maar wat als je daar als consument de prijs niet voor kunt betalen?
Ook dan kun je dit jaar je leven beteren, zegt Lynsey Dubbeld. ‘De simpelste manier om je jeans te verduurzamen is door er lang mee te doen en bij nieuwe aankopen te kiezen voor tweedehands. Let ook op wassen en drogen: je verspilt al snel veel water en energie door je broeken veelvuldig te wassen op hoge temperaturen.’
Kijk je naar de volledige levenscyclus van een jeansbroek, dan ligt het grootste deel van de klimaatimpact bij de consument, zo berekende Levi’s. Europeanen wassen, anders dan bijvoorbeeld Chinezen, hun broeken overdreven vaak en warm, concludeerde de jeansfabrikant uit zijn onderzoek. Schone jeans: de hang ernaar is er al. Nu nog wat beter begrijpen waarom het draait.
