Hoe hartverwarmend hashtags als #porteouverte het voorbije weekend ook waren, de sociale media verdelen en verbinden. En dat is elke keer zo als er iets ergs gebeurt in de wereld. We zagen acht soor-ten profielen aan het werk op Facebook en Twitter.
De extremist
Voor veel mensen was Parijs duidelijk de aanslag te veel. Nog voor IS de terreurdaad opgeëist had, trokken ze hun eigen conclusies. Vreemdelingenhaat en racistische boodschappen werden veelvuldig geliket, gedeeld of als grapjes verpakt de wereld ingestuurd. Zuurheid is een deel van het leven op sociale media, maar vrijdag vlogen de haatboodschappen ons om de oren.
Wij zagen mensen roepen om de meest gewelddadige executies voor de daders. Iemand haalde, ter inspiratie, die gruwelijke mondopstoeprandmoord uit de film American history X boven. De vluchtelingen, de moslims en de islam in zijn geheel: ze moesten er allemaal aan geloven. Opvallend genoeg werden extreme meningen vaak geliket of gedeeld door mensen die zich doorgaans gematigd gedragen op het internet.
De defriender
Mensen die een keihard standpunt innemen, roepen weerstand op. Dus ja, er werd het voorbije weekend ook lustig ontvolgd en gedefriend op de sociale media. Sommigen doen het in stilte, anderen laten expliciet weten dat ze genoeg hebben van die mensen uit het vorige profieltje. Door hen van hun tijdlijn te schrappen, willen ze openlijk hun discours afwijzen. Dit voorjaar publiceerde The Guardian een opiniestuk van Dexter Thomas, professor moderne cultuur, over dit fenomeen. Naar aanleiding van de rassenrellen in Baltimore hield Thomas een pleidooi om afwijkende meningen te blijven lezen, ook op je tijdlijn.
‘We leven in een wereld waarin het meisje met wie je in de kleuterklas de zandbak deelde, uiteindelijk opgegroeid is tot een angstige xenofoob’, schrijft hij. Die meningen niet willen zien of je schouders ervoor ophalen, houdt risico’s in, vindt Thomas. Want je wordt blind voor de risico’s en gevaren die gisten in onze maatschappij. Of zoals blogger Kenny Vermeulen het stelt in een veel gedeelde post van dit weekend: ‘Ik heb liever een volledige weerspiegeling van de maatschappij rondom mij.
Zodat ik weet wat er zich afspeelt in de wereld.’ Hoe frustrerend het soms ook is, wie van zijn Facebooktijdlijn geen jaknikkende spiegel wil maken, moet af en toe even wat bagger verdragen. ‘Even ventileren mag. Even overdrijven. En dan weer samen praten over hoe Club Brugge dit jaar eindelijk kampioen wordt’, schrijft Vermeulen.
De gruwelboodschapper
Benjamin Cazenoves stuurde vrijdagavond om elf uur ’s avonds veruit het ijzingwekkendste bericht van het weekend via Facebook de wereld in. ‘Je suis encore au Bataclan. 1e étage. Blessée grave ! Qu ils donnent au plus vite l assaut. Il y a des survivants à l intérieur. Ils abattent tout le monde. Un par un. 1e étage vite !!!!’ (‘Ik ben nog in de Bataclan. Eerste verdieping. Zwaargewond. Dat ze zo snel mogelijk de bestorming doen. Er zijn nog overlevenden binnen. Ze schieten iedereen neer. Een na een. Eerste verdieping snel!!!!’.)
Het bericht ging via sociale media bijna ogenblikkelijk de wereld rond. Cazenoves geraakte uiteindelijk met enkele snijwonden weg uit de concertzaal, zo liet hij twintig minuten later via Facebook weten. Het viel vrijdagavond op hoe snel expliciete getuigenfilmpjes, foto’s en verhalen de sociale media overspoelden. Het waren vaak ongefilterde gruwelberichten. Ze toonden paniek en gewonden, politieagenten en paramedici in actie of voetbalfans die de Marseillaise zongen. Allemaal berichten die op hun beurt via sociale media gretig gedeeld werden. Vrijdagavond leken we allemaal een beetje verslaafd aan gruwel.
De navelstaarder
‘Ik was vorige week nog op die plek.’ Of ‘Parijs is mijn stad. Ik had er nu kunnen zijn.’ Er zijn mensen die elke crisis op zichzelf betrekken. Als er een bekend acteur sterft, delen ze spontaan hun bijna-ontmoeting, de eerste keer dat ze een film met hem zagen of die ene quote van hem die hun leven veranderd heeft.
Vervolgens steken ze nabestaanden een hart onder de riem alsof het hun naasten zijn. Dit weekend postten ze foto’s van zichzelf voor de Eiffeltoren of elders in Parijs. We lazen ook de gesprekken die ze erover hadden met hun kinderen en die ze vervolgens uitschreven op Facebook. Misschien maakte deze groep wel het meest duidelijk dat er niets zinnigs te vertellen valt over aanslagen als die in Parijs. Behalve dan dat zo’n aanslag ons allemaal raakt.
De specialist
‘De vraag is niet hoe we religieus extremisme tegengaan, de vraag is hoe we de cirkel van geweld doorbreken.’ Of: ‘Syrië bombarderen is niet zonder risico.’ De mensen die het weten. Hoe het komt. Dat het kwam. Hoe het vermeden had kunnen worden. En wat het allemaal nog zal betekenen.
De mediacriticus
Deze groep schiet graag op de boodschapper. Ze nemen elke keer opnieuw vol enthousiasme de media op de korrel. Vrijdagavond, terwijl de feiten zich nog volop aan het afspelen waren, lieten ze meteen van zich horen. Waarom schoten de Vlaamse media niet in livemodus? Waar ging hun belastinggeld dan wél naartoe als de VRT zich zo koest hield?
En eens de mediamachine dan wél volop draait, doen ze het helemaal verkeerd. Waarom zoveel over de aanslag in Parijs en zo weinig over die 44 doden in Beiroet? Opvallend dit weekend – én positief – was dat foute berichten op de sociale media vaak snel via datzelfde kanaal rechtgezet werden.
Zo circuleerde er vrijdag plots een foto van een brand in het vluchtelingenkamp in Calais. Spontane fact checkers maakten meteen duidelijk dat het om een oude foto ging, gemaakt in een andere context. Geen wraak voor de aanslagen in Parijs. Soms is het ook goed dat er nog betweters zijn.
De poëet
‘We zijn met z’n allen zonder kompas de nieuwe eeuw ingegaan.’ ‘Intoxicated with madness. I’m in love with my sadness.’ ‘Don’t pray. Think.’ Soms zelf verzonnen, soms van oude meesters, de wijshedenintweeregels vlogen ons om de oren – de dalai lama bleek erg populair. Die quotes waren bij voorkeur met krijt op een bord geschreven of met een oude tikmachine op dik papier geslagen. Hier en daar werd er ook iemand geïnspireerd tot een volwaardig gedicht.
De digitale detoxer
Die bleef dit weekend weg op de sociale media of trok naar Instragram. Daar bleef nagenoeg iedereen poezen postend op zijn roze wolkje rondzweven.
