Eenvoud en transparantie zijn twee voorwaarden voor een rechtvaardiger belastingsysteem. Het uitdeinende aangifteformulier duidt erop dat we in België de andere weg op gaan.
De belastingaangifte wordt opnieuw complexer. Het formulier voor het aanslagjaar 2015, dat zopas gepubliceerd werd op de website van Financiën, telt 772 codes. Dat zijn er 43 meer dan vorig jaar. Dat is in de eerste plaats een gevolg van de zesde staatshervorming, die de vastgoedfiscaliteit voor een deel naar de regio’s heeft overgeheveld. Wie een woonkrediet fiscaal in mindering wil brengen van zijn inkomsten, staat voor de lastige klus alles precies onder de juiste codes in te vullen. Dat wordt een aparte specialisatie, grapten fiscalisten gisteren.
Er is altijd wel een reden voor extra codes op het aangifteformulier. In 2013 was er de ingewikkelde regeling die de regering-Di Rupo had uitgedokterd rond de ‘rijkentaks’, de extra heffing op roerende inkomsten boven een bepaald bedrag. Zo deint het aangifteformulier jaar na jaar uit, tot nu al 21 bladzijden. Voor de belastingplichtige – niet iedereen is een fiscale bolleboos – wordt het almaar moeilijker daar zijn weg in te vinden.
Het uitgebreide aangifteformulier weerspiegelt de lobbyfiscaliteit. Die heeft geleid tot tal van speciale belastingregimes en aftrekposten. Belastingen zijn in ons land niet alleen een manier voor de overheid om inkomsten te verwerven, maar ook om het gedrag van de burgers te sturen en te differentiëren tussen categorieën van belastingplichtigen, om goede en om slechte redenen.
Het resultaat is een complex en ondoorzichtig belastingsysteem. Wie zijn weg vindt in het kluwen, kan er zijn voordeel mee doen. Wie dat niet kan, is de pineut. De complexiteit van het Belgische belastingsysteem vloeit misschien wel voort uit de bezorgdheid om de fiscaliteit zo rechtvaardig mogelijk te maken. Maar het omgekeerde gebeurt.
De overheid beseft dat het aangifteformulier te ingewikkeld is voor de meeste belastingplichtingen. Ze probeert daar een mouw aan te passen door een aantal rubrieken zelf al in te vullen, op basis van de gegevens waarover ze beschikt. In het digitale tijdperk is dat mogelijk. Zowat 2 miljoen belastingplichtigen krijgen bovendien al een vereenvoudigde vooraf ingevulde aangifte, die ze maar hoeven te controleren en te ondertekenen. Verdienstelijke initiatieven. Maar ze nemen de grond van het probleem niet weg.
De regering-Michel heeft in haar regeerakkoord beloofd werk te zullen maken van een vereenvoudiging van de fiscaliteit. ‘Een eenvoudig en transparant belastingsysteem zorgt ervoor dat de belastingbetaler het stelsel beter begrijpt en dat de administratie efficiënter kan werken’, luidde het. Het is in het voordeel van zowel de belastingbetaler als de fiscus. Waarom wordt er dan geen werk van gemaakt?
De fiscale hervorming waar al zo lang om geroepen wordt, moet drie doelstellingen verenigen. Eén: een verlaging van de algemene belastingdruk. Twee: een taxshift weg van de belastingen op arbeid. En drie: een substantiële vereenvoudiging. Want dat laatste is ook een noodzakelijke voorwaarde om tot een rechtvaardiger belastingsysteem te komen.
