Een terugval van de economische activiteit heeft twee tot acht keer zo’n grote impact op het geluk als een stijging. Dat blijkt uit een recente studie van Jan-Emmanuel De Neve (University College London, London School of Economics) en vijf collega’s. Eén daling van het bruto binnenlands product kan dus volstaan om de gelukstoename van een achtvoudige bbp-stijging uit te wissen. ‘Recessies kunnen de voordelen van een langdurige expansie erg snel tenietdoen’, besluiten de onderzoekers.
Achteruitgaan doet pijn
In recessies worden burgers massaal ongelukkiger, wanneer het economisch goed gaat, is er niet of nauwelijks een impact op het welbevinden. Dat kwam de afgelopen jaren pijnlijk tot uiting. Zo steeg het Griekse bbp tussen 1981 en 2008 met ruim 50,00 %. In diezelfde periode nam het geluksniveau van de Grieken met 5,00 % tot 10,00 % toe. Ondanks de zware crisis van de afgelopen jaren zijn de Grieken nog steeds een pak rijker dan dertig jaar geleden. Maar hun geluksniveau ligt nu wel bijna 20,00 % onder dat van 1981.
Voor hun studie baseerden De Neve en zijn co-auteurs zich op drie gerenommeerde bevragingen, waarbij de respondenten herhaaldelijk aangaven hoe goed ze in hun vel zaten. De evolutie in geluk linkten ze aan de algemene economische toestand van een land.
‘We vinden dat economische groei inderdaad verbonden is met geluk’, aldus de onderzoekers. ‘Maar wanneer we de gegevens splitsen in positieve en negatieve groeijaren, dan stellen we vast dat het resultaat vooral wordt gedreven door de jaren met negatieve groei.’
Verschillende studies toonden eerder al aan dat mensen veel scherper reageren op negatief nieuws dan op positief nieuws. De verklaring daarvoor zou in de evolutionaire biologie schuilen. Om te overleven was het missen van een opportuniteit veel minder belangrijk dan het niet zien van een bedreiging.
Geluksparadox
De Neve en zijn co-auteurs menen dat hun studie kan bijdragen om de paradox van Richard Easterlin te verklaren. Die Amerikaanse econoom stelde veertig jaar geleden vast dat rijke mensen in alle samenlevingen tevredener zijn met hun leven. Maar in het algemeen bleken de burgers van rijke samenlevingen niet gelukkiger dan die van arme. Easterlin concludeerde dat niet geld, maar het gevoel rijker te zijn dan onze buren ons gelukkig maakt.
De Neve en zijn co-auteurs argumenteren dat rijkdom samenlevingen wel gelukkiger maakt, maar dat de geluksstijgingen op lange termijn worden uitgewist doordat de meeste groeiperiodes gepaard gaan met economische crisissen. Daarom is een groeibeleid dat gepaard gaat met crisissen – ook als die kortstondig zijn – niet bevorderlijk voor het sociale welbevinden.
‘Standvastige positieve groei die het risico op een achteruitgang minimaal houdt, lijkt het beste pad om het geluk te verhogen.’ Politici staren zich dus maar beter niet blind op de cijfers. ‘Beleidsmakers moeten niet alleen kijken hoeveel de economie groeit, maar ook hoe’, luidt het.
