In zijn nieuwste boek ‘Small Is Great’ verzet de econoom Johan Lambrecht (KU Leuven) zich tegen de drang naar toenemende schaalgrootte. Hij vindt de Belgische kmo’s ondergewaardeerd.
‘De afgelopen tien jaar hebben de kleinste bedrijven de meeste banen gecreëerd’, zegt Johan Lambrecht. De coördinator van het Studiecentrum voor Ondernemerschap en Familiebedrijven vindt dat de multinationals in ons land te veel worden verheerlijkt, terwijl de kleinere ondernemingen niet altijd de erkenning krijgen die ze verdienen.
Kmo’s zijn goed voor 70,00 % van de Belgische jobs, berekende hij. ‘Het is niet nodig dat die kmo’s grote bedrijven worden’, argumenteert Lambrecht. ‘De nadruk ligt te veel op een toename van winst en omzet. Die kunnen een middel zijn om de strategische doelen te bereiken, maar mogen nooit een doel op zich worden.’
Waar moet een bedrijf dan wel naar streven?
Johan Lambrecht: ‘Het werkelijke doel van ieder bedrijf zou moeten zijn om waarde te creëren voor de verschillende stakeholders, zoals de werknemers, de maatschappij en de aandeelhouders. Om dat te bereiken is groei niet noodzakelijk het juiste middel. Een bedrijf heeft winst nodig, geen winstmaximalisatie. Bovendien is het een misvatting dat een grotere omzet automatisch leidt tot betere financiële resultaten.’
Waarom is groei voor zoveel bedrijven dan een hoofdbekommernis?
Lambrecht: ‘Dat komt voort uit de verwarring tussen de macro-economische noden en die op bedrijfsniveau. Het is niet omdat er voor de economie in zijn geheel nood is aan groei, dat dat ook dogmatisch geldt voor ieder individueel bedrijf.’
Wat is er mis met groei?
Lambrecht: ‘We zien dat bij snelgroeiende kmo’s liquiditeitsproblemen en cashtekorten ontstaan, iets dat we normaal gezien associëren met faillissementen. Denk bijvoorbeeld aan een bedrijf als Lernout & Hauspie dat ten onder ging aan die roekeloze expansiedrift. Een geleidelijke groei is veel gezonder. Als een kmo niet groeit, wil dat trouwens niet zeggen dat ze achteruitgaat. Ook bij een stabiele omzet kan daarachter een vernieuwende dynamiek schuilgaan.’
U verwijst in uw boek naar de graaicultuur bij multinationals. Zou de maatschappij dan beter af zijn zonder grote bedrijven?
Lambrecht: ‘Onze economie is gebaat bij een gevarieerd bedrijvenlandschap. Zowel kmo’s als grotere bedrijven hebben elkaar nodig, ze zijn elkaars klant en leverancier. In sommige gevallen is een grotere schaal optimaal, maar we moeten af van het idee dat groter per definitie beter is.’
Overnames zijn dus een slechte zaak?
Lambrecht: ‘Te vaak is een overname een doel op zich. Uit onderzoek van McKinsey blijkt dat managers de schaalvoordelen van een fusie met 25,00 % overschatten. Ik zeg niet dat overnames nooit zinvol kunnen zijn, maar blinde expansiedrift creëert gigabedrijven die niet langer bestuurbaar zijn. Er kan een heel gevaarlijke dynamiek ontstaan waarbij managers op overnamepad trekken, niet uit noodzaak, maar om de verveling te verdrijven. Doordat de managers van grote bedrijven een hoger loon krijgen, worden ze ook aangemoedigd om uit te breiden, terwijl dat niet altijd het beste is voor hun bedrijf.’
