De Belgische prijzen stijgen steeds trager, blijkt uit cijfers van de federale overheidsdienst Economie. In oktober bedroeg het inflatiecijfer 0,63 %, het laagste niveau in bijna vier jaar. In september bedroeg de inflatie nog 0,89 %, een maand eerder was dat 1,01 %.
De oorzaak van de daling is vooral toe te schrijven aan de lagere brandstofprijzen aan de pomp en goedkopere verse groenten. Vlees, garages, horeca, kledij en elektriciteit werden dan weer duurder.
Ons land volgt met de lage inflatie een Europese trend. In september bedroeg de gemiddelde inflatie iets meer dan 1 %.
Een beperkte stijging van de prijzen lijkt op het eerste gezicht een ideale situatie. Het leven wordt immers niet veel duurder en restauranthouders hoeven hun menu niet voortdurend aan te passen aan de hogere prijzen. Maar volgens economen bedraagt de optimale inflatie niet nul, maar 2 à 3 %. Olivier Blanchard, hoofdeconoom van het IMF, oppert zelfs 4 %. De Europese Centrale Bank streeft een inflatie van ‘minder, maar dicht bij 2 %’ na.
Inflatie wordt door economen gezien als smeerolie voor de economische groeimachine. Als goederen en diensten duurder worden, loont het om eerder vandaag dan morgen te consumeren. Hetzelfde geldt voor investeringen.
Ook wie schulden heeft, is gebaat bij een hogere inflatie. De schuld stelt in vergelijking met andere goederen steeds minder voor, terwijl het loon – op termijn – toeneemt.
‘De huidige lage inflatie is dus slecht nieuws voor wie schulden heeft’, merkt Paul De Grauwe, professor economie aan de London School of Economics op. ‘En dat zijn er nogal wat. Het gaan niet alleen om burgers, maar ook om landen.’
Bovendien is een beetje inflatie een pak beter dan het omgekeerde, deflatie. Als prijzen dalen, dan worden consumptie en investeringen uitgesteld, wat tot meer prijsdalingen leidt. Japan toonde in de jaren 1990 en 2000 dat het erg moeilijk is om uit die negatieve spiraal te raken.
Zeker voor de eurozone is het gevaar op deflatie reëel. De Europese Centrale Bank (ECB) kijkt vooral naar de gemiddelde inflatie, maar bij een lage inflatie kunnen enkele landen al deflatie kennen, terwijl andere landen nog steeds met prijsstijgingen te maken hebben.
De vraag is of de ECB moet ingrijpen. ‘De inflatie is te laag’, stelt De Grauwe. ‘Dat gaat gepaard met een vertraging van de economische activiteit en dus moet de ECB optreden.’
Volgens Koen De Leus (KBC) heeft de ECB drie opties. ‘De lage inflatie heeft twee grote oorzaken: de goedkopere olie en de duurdere euro. Aan de olieprijs kan de ECB niets doen, maar de euro-dollarkoers kan de ECB wel beïnvloeden.’ De dure euro zorgt ervoor dat importgoederen goedkoper zijn, wat de inflatie drukt, maar is slecht voor de economie omdat onze exportproducten in het buitenland duurder worden.
‘Een eerste optie is om enkel verbaal aan te geven dat de dure euro niet wenselijk is’, zegt De Leus. ‘Een tweede mogelijkheid is om het beleid even soepel te maken als het Amerikaanse. En tot slot kan de rente verder verlaagd worden naar 0,25 %, al is het niet verstandig om de laatste munitie te verschieten.’
Volgens De Grauwe is alleen de tweede optie geloofwaardig. ‘De ECB moet direct op de kredietmarkt ingrijpen door kmo-kredieten en staatsobligaties op te kopen. Dat plan lag op tafel, maar blijkbaar twijfelt men. In Frankfort zitten alleen bange mannen aan tafel.’
Toch maakt niet iedereen zich zorgen over de lage inflatie. ‘We mogen ons niet blindstaren op dat inflatiecijfer’, zegt Ludovic Dobbelaere van het Federaal Planbureau. ‘De lage inflatie is te wijten aan volatiele goederen zoals energie en groenten en fruit. De zogenaamde onderliggende inflatie bedraagt ongeveer anderhalf procent. Als energie en voeding stabiliseren, keren we terug naar die onderliggende inflatie.’
De lage inflatie zorgt ervoor dat het nog even wachten is tot de sociale uitkeringen en ambtenarenlonen stijgen. De spilindex wordt volgens het Planbureau pas in juni 2014 overschreden.
