België heeft sinds 2008 voor 162 miljoen euro ‘schone lucht’ vanuit de hele wereld gekocht. Onder meer van China, India, Brazilië, Vietnam, Costa Rica en Jordanië. Een achterpoortje om de Kyotonorm te halen.

In het Kyoto-protocol uit 1997 engageerde België zich om de uitstoot van broeikasgassen tussen 2008 en 2012 met 7,5 procent te verminderen (in vergelijking met 1990). Dat kan via groene maatregelen in eigen land, maar evengoed via een controversieel achterpoortje: de handel in schone lucht. Industrielanden die worstelen met de Kyoto-norm kunnen hun schuld afkopen bij landen met meer marge. Concreet: in ruil voor investeringen in wind-, waterkrachtof biomassacentrales in het buitenland, krijgt België ‘uitstootrechten’.

Die kan ons land dan inzetten om haar eigen klimaatboekhouding te doen kloppen, zonder dus de eigen uitstoot te verminderen. Volgens een nota die staatssecretaris voor Energie Melchior Wathelet (cdH) midden juli voorlegde aan de ministerraad, kocht België sinds 2008 11,3 miljoen uitstootrechten of 11,3 miljoen ton schone lucht. Het prijskaartje bedraagt 162 miljoen euro. De regeringstop rekent erop dat 12 miljoen ton schone lucht volstaat om aan de Kyoto-norm te voldoen.

Het Belgisch geld gaat vooral naar Azië en meer specifiek China, waar voor ongeveer 55 miljoen euro geïnvesteerd is – volgens een ruwe schatting op basis van de geleverde uitstootrechten. De exacte sommen per land staan niet vermeld in de nota en blijven strikt geheim.
Ook uit India en Vietnam wordt schone lucht gehaald. Net zoals uit de Latijnse-Amerikaanse groeilanden. In Brazilië, Mexico, Argentinië en allerlei Centraal- Amerikaanse staatjes staan tientallen groene projecten onder Belgisch mecenaat. In Afrika wordt alleen in Jordanië en Zuid-Afrika geïnvesteerd.

België doet meestal rechtstreeks zaken met de projectontwikkelaar. Al wordt soms een tussenpartij ingeschakeld. Internationale zakenbanken verdienen veel geld met de aan- en verkoop van uitstootrechten. Ook de federale regering werkt voor 25 miljoen euro samen met de Duitse KfW Bankengruppe. Met de Hongaarse staat werd in 2009 zelfs een directe deal gesloten. Volgens de nota sponsorde België 26 miljoen euro aan isolatiepremies voor Hongaarse huizen. “De deal met Hongarije is niet onbesproken”, zegt Sarah Vaes, klimaatexperte van de KU Leuven en auteur van een 11.11.11-studie over de handel in schone lucht. “De regering daar zou het geld vooral gebruiken voor het gat in hun begroting. Dat is natuurlijk niet de bedoeling, net zoals het hele principe van uitstootrechten z’n doel voorbijschiet.”

Nieuwe projecten

De belangrijkste rechtvaardiging voor het mechanisme is dat ontwikkelingslanden een boost aan innovatieve investeringen zouden krijgen. “De realiteit blijkt anders”, zegt Vaes. “Er wordt niet geïnvesteerd in ontwikkelingslanden, maar in groeilanden zoals China, India of Brazilië. Die hebben ons geld niet nodig. En daarnaast gaat het zelden om innovatieve projecten. Wind- en waterkracht, hoe lang zijn we daar ondertussen mee bezig? Ik ben alvast benieuwd wat Wathelet zal doen.”

De regeringstop verwacht van Wathelet een aankoopplan voor de laatste 1 miljoen ton schone lucht. Niet eenvoudig, aldus Vaes. Nieuwe projecten worden nog amper opgestart, aangezien de deadline voor Kyoto eind dit jaar ligt. Ofwel moet de regering aankloppen bij een zakenbank. Ofwel moet een bestaand contract uitgebreid worden. Wathelet wil liever geen commentaar kwijt.

Bron: De Morgen