Amper 5 % van de Vlaamse jongeren werkt of studeert niet. Tien jaar geleden waren dat er nog dubbel zoveel. Drie jongeren getuigen hoe ze uit zo’n situatie ontsnapten.
Mohammed Belaraqui (22) raakte in het middelbaar gedemotiveerd en gaf er net voor de eindmeet de brui aan. “Ik dacht dat ik mijn diploma toch niet zou halen. Mijn punten waren al een tijdje slecht, ik kwam te laat, leverde mijn taken niet in en spijbelde. Ik slaagde niet voor het VCA-attest (veiligheidscertificaat voor technische beroepen, red.). Leerkrachten waarschuwden me dat ik moeilijk een stageplek zou vinden, dus panikeerde ik helemaal.”
Screenshot
Fietskoerier
Daarna zat Belaraqui maandenlang thuis. “Ik zocht afleiding in het gamen, ik was helemaal verdwaald. Met een alleenstaande moeder die het financieel moeilijk heeft, voelde ik extra druk om geen tijd te verliezen.”
Belaraqui werd zo een van de ‘neet-jongeren’. Neet staat voor not in employment, education or training: het zijn jongeren die geen opleiding volgen en geen job hebben. Van de Vlaamse jongeren tussen de 15 en 24 jaar behoorde 5,40 % vorig jaar tot die groep. Dat blijkt uit cijfers van het Steunpunt Werk. Het jaar ervoor waren het er met 4,60 % nog minder. Ter vergelijking: in 2013 ging het om 10,50 %. Slechts drie Europese landen kunnen betere cijfers voorleggen.
“We hebben sterk ingezet op deze vergeten groep”, zegt Ines Penders van Steunpunt Werk. De VDAB volgt de ‘neet-jongeren’ sinds 2022 intensiever op door nauw samen te werken met lokale jongerenorganisaties zoals vzw Lejo of Jes.
“Het leek alsof ik er helemaal alleen voor stond, tot ik via jeugdorganisatie Jes met jobcoach en mentor Mostafa in contact kwam”, zegt Belaraqui. “Het was alsof het lot hem op mijn pad bracht. Mostafa zag mijn potentieel en stuurde me naar een VCA-training. Enkele dagen later had ik het attest op zak. Door zijn onuitputtelijke steun is het uiteindelijk ook met dat middelbareschooldiploma goed gekomen.”
Tegenwoordig werkt Mohammed in supermarktketen Lidl, maar hij hoopt snel als laborant aan de slag te kunnen. “Ik ben er helemaal klaar voor. Ik ga mijn tweede kans niet laten schieten.”
Meer vacatures
“Het aanklampende beleid van de VDAB heeft duidelijk een positieve impact gehad op de tewerkstellingsgraad van jongeren”, zegt arbeidseconoom Stijn Baert. “Daar komt nog bij dat er tegenwoordig ook veel vacatures zijn. Sinds de covidcrisis gaat het economisch beter met ons land. Zelfs jongeren zonder diploma secundair onderwijs vinden relatief makkelijk een job.”
Net als andere Europese landen die het goed doen, zet Vlaanderen ook sterk in op duaal leren. “Gedemotiveerde jongeren kunnen zo al werkervaring opdoen”, zegt Baert. “Dat verkleint hun kansen om zonder diploma de school te verlaten.”
Toch wil dat volgens Penders van Steunpunt Werk niet zeggen dat het werk gedaan is. “Als je geboren bent in een niet-EU land, kortgeschoold bent of een beperking hebt, ben je kwetsbaarder om in zo’n neet-situatie te belanden. We mogen deze jongeren niet loslaten.”
Tienermoeder
Ook Jolien Van Rysbergen (29) was lang een van de ‘neet-jongeren’. Op haar zeventiende werd ze voor de eerste keer zwanger, daarna stopte ze met school. “Op het moment zelf was dat een grote opluchting, nu heb ik daar natuurlijk spijt van.”
In totaal was Van Rysbergen drie jaar lang niet aan het werk of niet aan het studeren. “Ik bracht de kinderen naar school en kroop erna in bed. Mijn sociale leven brokkelde af, omdat de centen langzaam opraakten. Zonder zinvolle dagbesteding zat ik dag in dag uit te piekeren. De stap wordt dan telkens groter om actie te ondernemen.”
Toen ze naar de jongerenwerking van vzw Lejo ging, kreeg ze inspiratie voor haar toekomst. “Nu rondde ik er zelf mijn stage succesvol af.” Zonet behaalde ze haar middelbareschooldiploma in de jeugd- en gehandicaptenzorg. “Normaal gezien ga ik samen met mijn kinderen om hun rapport, nu mochten ze eens met mij mee”, zegt Van Rysbergen trots. “Eigenlijk studeerde ik voor zorgkundige, maar tijdens mijn stage werd ik ziek. De VDAB schreef me daarop uit. Ze schorsten mij eerder al, omdat ik niet kwam opdagen op een afspraak. Ze bekeken mij met een vergrootglas. Ik heb geen ruimte gekregen om te vallen en op te staan. Als begeleider hoop ik anderen wel de ruimte te geven om te experimenteren.”
Dromen najagen
Victor Huyghe (26) viel in een zwart gat nadat hij zijn diploma op de filmschool had behaald. “Beginnersjobs als montageassistent gaven me geen voldoening, en ik besefte dat ik zelfs als regisseur niet in de sector zou willen blijven.” In de hoop een nieuwe passie te vinden, studeerde hij sociaal werk. “Pas na drie jaar en een vreselijke hr-stage durfde ik aan mezelf toe te geven dat ook dat niets voor mij was. Het leek alsof alles wat ik probeerde negatief uitdraaide.”
“In het leven moet je iets groots bereiken en je dromen najagen. Dat is toch wat iedereen zegt. Twee keer dacht ik dat ik mijn droomberoep had gevonden, twee keer stelde de realiteit me teleur.”
“Ik voelde me niet volwassen toen ik na zes jaar opnieuw thuis moest wonen. De jaren gleden voorbij zonder dat ik vooruitgang boekte. Mijn hoofd stond niet naar werken, ik wilde me zelfs niet inschrijven bij de VDAB. Ik at niet meer samen met mijn ouders, deels om lastige vragen over mijn toekomst te ontwijken.”
Huyghe vond uiteindelijk zelf een uitweg. “Een vriend zocht nieuwe huisgenoten. Ik ging eindelijk thuis weg en om de huur te betalen moest ik wel werk vinden. Ik werd koerier bij Takeaway. Ik zie mensen soms denken dat ik ‘beter kan’, maar ik ben in beweging en hoef niet aan mijn werk te denken als ik thuiskom. Het was mijn ticket uit een vicieuze cirkel.”
