De Belgische overheid geeft meer uit dan ze binnenkrijgt. Dat betekent dat er op termijn bezuinigd moet worden op dingen die belangrijk zijn voor jouw toekomst, zoals onderwijs, zorg of infrastructuur. “Daarom is het belangrijk dat je weet wat de begroting is en wat de gevolgen zijn op jouw dagelijks leven”, zegt financieel expert Chris Sugira. In de nieuwste aflevering van de podcast ‘Money Time’ legt hij uit wat die begroting inhoudt.
In de podcast ‘Money Time’ geven Chris Sugira, financieel expert bij het Radio2-consumentenprogramma ‘WinWin’, en MNM-dj Charlotte Sieben, antwoorden op alle vragen die je hebt over geld. Deze week gaat het over de begroting. “De begroting is niet het meest sexy onderwerp”, zegt Chris Sugira, “maar wel heel belangrijk. Het gaat tenslotte over onze portemonnee.”
Europa en de wereld kijken mee
“Een begroting is een schatting van de inkomsten en uitgaven van de overheid voor het komende jaar of jaren. Het is de financiële vertaling van een politiek beleid.” Elke overheid, zowel de federale als de regionale of lokale overheid, moet een begroting opmaken.
“Elke overheid moet inschatten hoeveel geld er binnenkomt en waaraan ze dat geld zullen uitgeven. Intussen kijken Europa en de rest van de wereld mee naar de begroting van ‘NV België’, dus de begroting van alle overheden samen”, zegt Chris.
Daarvoor dienen die belastingen
De inkomstenzijde van de begroting bestaat onder meer uit belastingen. “Dat zijn bijvoorbeeld de personenbelastingen die van ons loon worden afgehouden, en de BTW die we betalen op producten en diensten. Maar ook belastingen zoals verkeersbelastingen en vennootschapsbelasting zorgen voor de inkomsten.
De overheid geeft dat geld onder andere uit aan de bouw van scholen, wegenonderhoud, lonen van ambtenaren, pensioenen en sociale zekerheid. De uitgaven voor sociale bescherming en gezondheid nemen meer dan de helft van dat budget in. “Dat zal in de toekomst nog meer stijgen door de vergrijzing. We worden alsmaar ouder en dat betekent dat de overheid langer pensioenen moet betalen en we ook langer gebruik maken van onze sociale zekerheid. Tegelijk daalt het aantal mensen binnen de groep beroepsactieve leeftijd (15-64 jaar), wat dus druk zet op onze economie.”
Heel veel schulden
België zit in een lastige situatie. In 2023 hebben alle Belgische overheden samen 26 miljard euro meer uitgegeven dan er binnenkwam. De totale overheidsschuld is inmiddels ook al opgelopen tot maar liefst 615 miljard euro. “Dat klinkt enorm, en dat is het ook”, zegt Chris. “Als je jaar na jaar meer uitgeeft dan je binnenkrijgt, bouw je een schuldenberg op die steeds moeilijker wordt om weg te werken.”
België moet een grote inspanning doen, want de begroting voldoet niet meer aan de Maastrichtnorm. “Dat is een afspraak binnen de EU dat het begrotingstekort niet hoger mag zijn dan 3% van het bruto binnenlands product (BBP).” Vorig jaar zat België op 4,4%.
“Daarnaast stelt de Maastrichtnorm dat de totale overheidsschuld niet hoger mag zijn dan 60% van het BBP. In België is dat percentage opgelopen tot 105%, en volgens de prognose van de Europese Commissie zal dit volgend jaar nog verder stijgen als er niets gebeurt. Europa dringt daarom aan op besparingen om de schulden onder controle te krijgen.”
27 miljard besparen: wie gaat het voelen?
Europa vraagt aan ons land om 27 miljard euro te besparen. En dat speelt een rol in de regeringsonderhandelingen. “De toekomstige regering moet enerzijds nieuwe inkomsten zoeken en anderzijds ook besparen. We gaan dat allemaal op de één of andere manier voelen.”
“Een van de pistes die op tafel liggen, is om nieuwe inkomens te halen uit de activatie van meer mensen op de arbeidsmarkt. Ook over de strijd tegen sociale en fiscale fraude wordt er gepraat en er is de veelbesproken meerwaardebelasting op de verkoop van aandelen. Uiteraard moet de regering ook besparen, daarvoor denken de onderhandelaars na over het beperken van de werkloosheid in de tijd. Men wil mogelijk ook besparen op de overheidsstructuur (door bijvoorbeeld de Senaat af te schaffen) of op het openbaar vervoer. Elke politieke partij heeft haar idee over hoe die Europese doelstelling gehaald moet worden en dan botsen ze al eens met elkaar”, zegt Chris Sugira.
Schulden maken is niet altijd slecht
Het klinkt aannemelijk om te denken dat een land altijd moet streven naar een begroting zonder tekorten, maar dat is niet per se waar, vindt Chris. “Kijk naar Duitsland. Ze streven naar een begroting in evenwicht, maar de afgelopen jaren hebben ze mede daardoor te weinig geïnvesteerd in bijvoorbeeld digitale infrastructuur, en sputtert hun economie nu. Schulden maken kan soms goed zijn, zolang het geld wordt geïnvesteerd in zaken die op lange termijn de economie versterken.”
“Dat betekent niet dat een overheid zonder zorgen schulden kan blijven maken, maar het geeft wel aan dat het soms verstandig is om te investeren. Zelfs als dat betekent dat je tijdelijk in het rood gaat. De schuld moet houdbaar zijn en liefst economische groei ondersteunen.”
