De Belgische economie keldert dit kwartaal even erg als op het hoogtepunt van de financiële crisis. Bedrijven vrezen geldnood.
De Belgische economie krijgt ongeziene klappen als gevolg van de economische impact van het coronavirus. Belgische bedrijven stellen vast dat niet alleen de binnenlandse vraag in elkaar klapt. Door de lockdown in landen als Frankrijk annuleren ook buitenlandse afnemers bestellingen, omdat hun consumenten het laten afweten.
Ondernemer Marc Coucke, die momenteel een rol heeft als ‘influencer’, schatte maandagavond in De afspraak dat de economie met 10,00 tot 20,00 % in elkaar klapt.
Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING Bank, onderschrijft dat scenario niet, maar erkent de ravage in de consumptiesector. ‘In een normale recessie krimpt de consumptie met ongeveer een half procent. De terugval van de consumptie in het eerste kwartaal bedraagt mogelijk het zesvoudige’, waarschuwt hij.
Steeds meer winkels sluiten. De bestedingen in restaurants, cafés en hotelbezoeken zinken naar nul. Consumenten stellen grote aankopen zoals de aanschaf van een nieuwe auto uit. ‘20,00 % van de economie valt terug op bijna nul. Maar bedrijven stellen investeringen uit en de bouw valt ook terug. Dat betekent dat de economie in het eerste kwartaal tot 3,00 % kan dalen’, zegt Vanden Houte. Voor alle duidelijkheid: dat is het tienvoudige van een normale kwartaalbeweging. Op het hoogtepunt van de financiële crisis, het vierde kwartaal van 2008, kromp de Belgische economie met 2,20 %. Het is dus nu even erg als toen. Al leed België daar minder onder dan andere landen. Een kwartaal later (het eerste van 2009) kromp de economie met 0,97 %.
Als de door de overheid opgelegde beperkingen tot half april duren, verwacht Vanden Houte voor het tweede kwartaal van dit jaar een krimp van 0,30 % tot 0,50 %. De grote vraag is hoe snel de consumenten opnieuw het geld laten rollen. Zitten we eind april al opnieuw in normale modus?
400.000 tijdelijk werklozen
Bedrijven zetten massaal mensen op tijdelijke werkloosheid. De teller staat voorlopig op meer dan 400.000 werknemers, maar minister van Economie Nathalie Muylle (CD&V) verwacht een ‘immense toename’. Uitzendkrachten die met weekcontracten werken, liggen eveneens in de vuurlinie. De sectorfederatie Federgon mat gisteren de schade op.
Sommige bedrijven hebben uit voorzorg de afgelopen weken méér besteld uit vrees niet meer aan hun producten te kunnen geraken, maar zien nu dat ze niet kunnen verkopen omdat winkels dichtgaan. Ook fabrieken sluiten. ‘Maar we mogen voorlopig nog onderdelen produceren. Ze willen zeker zijn dat er voorraad is als ze herstarten’, zegt een directeur van een toeleveringsbedrijf. Anderen signaleren dat ‘geannuleerd wordt, wat geannuleerd kan worden’.
Geldnood
Wie levert aan een bedrijf of sector die in elkaar klapt, ziet niet alleen dat de vraag is aangetast, maar kan ook de openstaande facturen niet betalen. Dat bedrijf reageert daarop door zijn leveranciers niet te betalen. ‘Iedereen vecht om cash. Het is ieder voor zich’, zegt een ceo.
AB InBev nam maandag al zijn kredietlijnen op. ‘Alle bedrijven met toegang tot kredietlijnen bij hun bank, nemen snel alle cash op en onderhandelen vervolgens met hun bank. In die volgorde’, zegt een financieel directeur. Sommigen die vorige week nog hun kredietlijnen wilden verhogen, wachten nog op antwoord.
Banken zien bedrijven in geldnood komen en vrezen kredietverliezen. Bovendien boeken banken ook verliezen op kredieten als het bedrijf minder kredietwaardig wordt of als een huiseigenaar bijvoorbeeld werkloos wordt. Voordien moest alleen afgeboekt worden als er niet tijdig betaald werd. ‘Deze regel kan de crisis dramatisch verergeren’, zegt de Duitse bankenfederatie. Als banken reageren door geen kredieten meer te verstrekken, zal de schade groot zijn.
Halvering aandelenkoers
De aandelenkoersen van de banken zijn niet toevallig gehalveerd. BNP Paribas is zelfs onder het niveau van 2008/2009 gezakt. ‘Als deze crisis er ook een financiële wordt, gaan we nog een stuk dieper vallen’, waarschuwt Vanden Houte. ‘Dat moeten we absoluut vermijden. Centrale bankiers reageren snel.’
In Frankrijk gaat de overheid zover om zelf kredieten te garanderen. De Vlaamse overheid doet dat ook, maar heeft minder middelen. Minister van Financiën Alexander De Croo (Open VLD) bekijkt de mogelijkheden.
Hoe erg het uiteindelijk wordt, hangt af van de duur van de epidemie, de begeleidende maatregelen én of er tweederonde-effecten komen: blijven consumenten langere tijd voorzichtig? Gaan bedrijven overkop? Schieten banken in een kramp?
Belfius is optimistisch en verwacht dit jaar zelfs groei. Voor de overheid, die massaal loonkosten overneemt van bedrijven, wordt het rampzalig.
Recessie of depressie?
Niemand twijfelt er nog aan dat er een recessie komt in het eerste en tweede kwartaal. De vraag is of de recessie ook een depressie kan worden.
We spreken van een recessie als de economie twee kwartalen na elkaar krimpt om vervolgens opnieuw in de plus te gaan. Bij een depressie blijft de economie langere tijd achteruitgaan en is er sprake van een neerwaartse spiraal. Bij de financiële crisis in 2008 werd dat nog vermeden. Toen doken wel al vergelijkingen op met de grote depressie van de jaren 30.
Tot voor kort zeiden sommige economen een V-achtig herstel te verwachten. Op een plotse daling volgt een sterk herstel. Nu is de verwachting al bijgesteld naar een trager herstel.
