De nationale onderhandelingen over een harmonisering tussen de statuten van arbeiders en bedienden zitten helemaal in het slop. Directie en bonden bij Janssen Pharmaceutica tonen nochtans aan dat er vooruitgang mogelijk is.
Bij farmareus Janssen stappen alle arbeiders in de vestigingen van Beerse en Geel vanaf 1 oktober over naar het (betere) statuut van bediende. Directie en vakbonden bij Janssen Pharmaceutica hebben een akkoord gesloten om voortaan maar één werknemersstatuut te behouden, dat van bediende. Hierdoor zullen op 1 oktober zo’n 250 arbeiders van statuut veranderen.
Daarmee toont Janssen zich een witte raaf in het Belgische bedrijfsleven, waar bijna overal nog een onderscheid wordt gemaakt tussen arbeiders en bedienden. Dat onderscheid is nog altijd een van de pijlers van de sociale akkoorden tussen vakbonden en werkgevers, en behoort tot de ijkpunten in de arbeidswetgeving.
Nochtans hebben de nationale onderhandelaars van vakbonden en werkgeversfederaties zes jaar geleden, in 2013, een akkoord gesloten om de verschillen in statuut tussen arbeiders en bedienden weg te werken. Ze deden dat onder de regie van de toenmalige regering-Di Rupo en in uitvoering van een arrest door het Grondwettelijk Hof, uit 1993 (!), waarin het wettelijke verschil tussen hoofd- en handenarbeid als discriminerend wordt veroordeeld.
Nationale stilte
Helaas werden toen (en later in de uitvoerende wetgeving, uit 2006) maar twee pijnpunten aangepakt: de afschaffing van de onbetaalde eerste dag ziekte – de carensdag – voor arbeiders en een gelijkschakeling van de opzegtermijnen. Maar een hoop andere verschilpunten is tot op vandaag overeind gebleven, zoals de toegang tot aanvullende (bedrijfs)pensioenen, het bedrag en de betaling van het vakantiegeld, en het tijdstip van de uitbetaling van de lonen (per maand of per week).
Het nationale overleg over die dossiers ligt stil. Het beloofde stappenplan voor de aanpak van de overblijvende hoofdstukken had eind vorig jaar op tafel moeten liggen. Maar die deadline werd niet gehaald en ook dit jaar volgde geen beterschap.
Op bedrijfsniveau beweegt hier en daar wel wat. Zo telt de Amerikaanse sportfabrikant Nike alleen bedienden in zijn personeel in het logistieke centrum in Laakdal. Ook de traditionele arbeidersfuncties in de Nike-magazijnen worden er door werknemers met het bediendestatuut gedaan.
En nu is er dus Janssen Pharmaceutica, om het onderscheid tussen de twee statuten af te schaffen. Concreet vervalt voor de huidige arbeiders het klassieke uurloon en hebben ze vanaf 1 oktober recht op een maandloon. Ook de berekening van het vakantiegeld wordt op bediendeleest geschoeid.
‘Juiste keuze’
‘Over die omschakeling is een hele reeks praktische afspraken in een cao gegoten’, zegt Serge Seret, secretaris van de socialistische bediendebond BBTK in de Kempen. ‘Niemand uit de groep van de arbeiders zal er individueel in verloning op achteruitgaan, terwijl ze voortaan wel de voordelen van het bediendestatuut meekrijgen en er in de bedrijfsonderhandelingen over lonen en arbeidsvoorwaarden maar één werknemersgroep meer zal bestaan.’
De directie van Janssen toont zich opgetogen met het akkoord. ‘We beseffen dat we hiermee redelijk uniek zijn’, zegt woordvoerder Tim De Kegel, ‘maar we zijn er echt van overtuigd dat een gelijkschakeling van de twee statuten de juiste maatschappelijke keuze is.’
Ook de vakbonden zijn tevreden. Toch maakt Seret een kritische kanttekening. ‘Terwijl we het verschil arbeiders-bedienden aan het uitvlakken zijn, proberen steeds meer bedrijven uit de chemie- en farmasector om een almaar grotere groep werknemers uit het collectief loonoverleg te halen. Ze doen dat door honderden bedienden het statuut van kaderlid te geven. Bij Janssen gaat het bij manier van spreken om de helft van het personeel. Dat vinden wij geen sociale vooruitgang.’
