Met een waardevermindering van zijn munt heeft China zeker niet zijn laatste troefkaart uitgespeeld in de handelsoorlog met de VS. President Xi Jinping heeft een goedgevulde gereedschapskist ter beschikking in de machtsstrijd met zijn Amerikaanse evenknie Donald Trump.

Drie dagen nadat Amerikaans president Donald Trump gedreigd had vanaf 1 september een nieuw rondje invoertarieven af te vuren op China, volgde het antwoord uit Peking. De Chinezen voerden maandag niet alleen een devaluatie van hun munt door, ze verboden hun overheidsbedrijven ook nog langer Amerikaanse landbouwproducten te kopen.

De Aziatische reus had vrijdag al met represaillemaatregelen geschermd, maar hij had toen in het midden gelaten wat die precies zouden inhouden. Sinds het handelsconflict tussen de VS en China in maart 2018 losbarstte, had Peking Amerikaanse douanetarieven altijd beantwoord met importheffingen op Amerikaanse producten. Maar zo’n tegenmaatregel lag dit keer minder voor de hand. De Chinezen voeren een pak minder goederen uit de VS in dan omgekeerd. Door het opbod van het voorbije halfjaar belast Peking al bijna alle Amerikaanse importproducten.

President Xi Jinping stond in eigen land bovendien onder zware druk om dit keer een krachtig waarschuwingsschot te lossen. Een duidelijk signaal drong zich volgens velen op nadat Trump half mei zijn pijlen gericht had op de Chinese telecomreus Huawei. Daarnaast schoot een recente Amerikaanse wapendeal met Taiwan China in het verkeerde keelgat. In Pekings ogen is dat eiland een afvallige provincie. Ten slotte verdenken heel wat Chinezen de VS ervan de onrust in Hongkong aan te wakkeren.

Hoge kostprijs

Dat Xi Jinping opteert voor een verbod op de invoer van Amerikaanse landbouwproducten én een muntdevaluatie, is niet geheel onlogisch. De eerste maatregel kan een hoge politieke kostprijs hebben voor Trump. In 2016 vormden boeren een belangrijk deel van zijn kiespubliek. Als de miljardair zijn verblijf in het Witte Huis in november 2020 wil verlengen, heeft hij de steun van de landbouwgemeenschap broodnodig. Maar gaat die hem niet in de steek laten nu de sector kampt met de grootste crisis sinds de jaren 80?

Door de waarde van de yuan te laten zakken, slaat China op korte termijn twee vliegen in een klap. Een zwakkere munt maakt het voor Amerikanen goedkoper om Chinese producten in te voeren. Met de devaluatie kunnen de Chinezen het effect van de Amerikaanse invoerheffingen dus wat weggommen. Meteen tonen ze Trump ook hun middelvinger. De Amerikaanse president fulmineert al lang tegen de onderwaardering van de yuan en beschuldigt de Chinezen met de regelmaat van de klok van concurrentievervalsing.

Maar de maatregel is niet zonder risico. Want een devaluatie maakt de Chinese import onvermijdelijk duurder, tast de koopkracht van de Chinese consument aan en kan leiden tot een grote kapitaalvlucht en een beschadiging van het vertrouwen van buitenlandse investeerders in China.

Muntwapen

Analisten gaan ervan uit dat Peking het muntwapen gecontroleerd hanteert. Xi Jinping en co. hebben in hun machtsstrijd met de Amerikanen nog een goedgevulde gereedschapskist achter de hand. Ze kunnen bijvoorbeeld Amerikaanse bedrijven die actief zijn in China ’treiteren’. ‘Een aantal maatregelen liggen voor de hand: striktere controles op de naleving van de Chinese regels en wetten, de toekenning van licenties vertragen, douaneprocedures laten aanslepen of Amerikaanse bedrijven discrimineren in aanbestedingsprocedures’, vreest Craig Allen, de voorzitter van de US-China Business Council.

Peking werkt ook al enkele maanden aan een zwarte lijst van ‘onbetrouwbare’ buitenlandse bedrijven. Daarop lijkt een plekje gereserveerd voor Amerikaanse ondernemingen die weigeren nog onderdelen te leveren aan Huawei.

De Chinese autoriteiten kunnen hun 1,4 miljard consumenten ook aansporen niet langer populaire Amerikaanse producten, zoals iPhones, iPads of Nike-sneakers, te kopen of niet meer naar de VS op reis te gaan. Die strategie paste de Aziatische reus het voorbije decennium al met succes toe in conflicten met Japan en Zuid-Korea. Peking kan zelf ook Amerikaanse bedrijven boycotten. Het elektronicabedrijf Apple en de vliegtuigbouwer Boeing, waarvoor China een grote afzetmarkt is, lijken dan eerst in het vizier te lopen. Aan zo’n maatregel is wel een risico verbonden: beide bedrijven tellen duizenden Chinese werknemers.

De Chinezen hebben ten slotte nog twee troefkaarten achter de hand: de zeldzame aardmetalen en Amerikaans staatspapier. Geen land ter wereld bezit zoveel Amerikaanse staatsobligaties als China – zowat 1.110 miljard dollar. In de praktijk zou het die massaal kunnen dumpen. Maar snel rijst de vraag wat de Chinezen met de opbrengst moeten aanvangen. Bij de banken parkeren? Activa in Amerikaanse dollar in andere landen kopen? Of dollars inruilen voor de euro of de Japanse yen?

De zeldzame aardmetalen lijken het ultieme Chinese drukkingsmiddel in de handelsstrijd. Van de 170.000 ton die vorig jaar geproduceerd werd, werd 120.000 ton in China ontgonnen. Een groot deel vertrok richting VS: 80,00 % van de aardmetalen die de Amerikanen in 2018 gebruikten, droeg het etiket ‘made in China’. Met exportquota kan Peking de Amerikaanse markt behoorlijk pijn doen. Want zonder die metalen kan de consument fluiten naar zijn platte tv, mobiele telefoon, horloge of elektrische auto. Maar ook voor de productie van zonnepanelen, windturbines, militair materieel, katalysatoren, magneten en de raffinage van olie zijn de grondstoffen onontbeerlijk.

Het zal van het verloop van de krachtmeting tussen Donald Trump en Xi Jinping afhangen welk extra gereedschap de Chinezen de volgende maanden bovenhalen.

DIERKX, L. Chinese muntdevaluatie is slechts waarschuwingsschot. De Tijd, 6 augustus 2019, 2.

Lees ook China slaat terug in handelsoorlog en devalueert munt