In Kruishoutem sloegen een tomatenteler en een viskwekerij de handen in elkaar om hun lokaal gekweekte producten ook zo duurzaam mogelijk te maken.
Links rijst een modern betonnen gebouw op, met daarin 27 grote betonnen bassins waarin duizenden omegabaarzen worden gekweekt. Rechts staat een indrukwekkend aantal serres waarin tomaten groeien. Niets wijst erop dat hier, ietwat verloren op het platteland tussen Deinze en Kruishoutem, de vis van de toekomst rondzwemt.
Na twee jaar intensief onderzoek werden de viskwekerij Aqua4C en de buren van Tomato Masters gisteren officieel verbonden door een volledig gesloten, circulair watersysteem. ‘De tomatenkwekerij, die enorm veel water nodig heeft, heeft hier naast de serres een aantal waterbekkens aangelegd waarin jaarlijks tot 130.000 kubieke meter regenwater kan worden opgevangen’, vertelt Stijn Van Hoestenberghe. Hij is bioloog en richtte Aqua4C enkele jaren geleden op.
‘Jaarlijks kunnen wij nu zowat 30.000 kubieke meter regenwater daaruit gebruiken voor de kweek van onze omegabaars. Met de restwarmte van de tomatenkwekerij kunnen we dat water bovendien ook opwarmen tot de ideale kweektemperatuur van 27 graden. Na filtering en zuivering vloeit het afvalwater van onze viskwekerij terug naar onze buren, die het dan gebruiken voor hun tomatenteelt. Dit afvalwater bevat op de koop toe nog heel wat nuttige voedingsstoffen voor de tomaten, zodat de tomatenkwekerij nu ook minder meststoffen moet gebruiken.’
Net die afvalstoffen in het water vormden de voorbije jaren nog de voornaamste kopzorg voor beide bedrijven: drie jaar lang werd het afvalwater van de viskwekerij gecontroleerd en werd er nagegaan of de nutriënten in dat water echt wel een positieve impact hadden op de tomatenteelt. ‘Die laatste hindernis is nu genomen, zodat we kunnen spreken van een volledig circulair deelsysteem,’ klinkt het.
Plantaardig visvoer
Wat dit systeem nog extra innovatief maakt, is dat de viskwekerij uitsluitend met plantaardig visvoer werkt, dat ontwikkeld werd aan de KU Leuven. ‘Haast overal ter wereld werkt men in de aquacultuur met vismeel en visolie, allebei afkomstig van de visvangst en dus net zo goed een belangrijke factor in de overbevissing van onze oceanen. Dankzij dit systeem kweken we hier voortaan dus omegabaarzen zonder daarbij water of andere vissen te verbruiken. Dit geeft ons vijf jaar voorsprong op de rest van de wereld’, zegt Van Hoestenberghe.
Bij Aqua4C maken ze zich sterk dat ze hiermee de grootste duurzame viskwekerij ter wereld in huis hebben. En dit is, met het oog op een fundamenteel andere visserij, geen kleine stap voorwaarts. Verwacht wordt immers dat de huidige hoeveelheid gekweekte vis tegen 2050 wereldwijd verdubbeld moet worden om aan de stijgende vraag te voldoen.
‘De ecologische impact daarvan valt nauwelijks te overschatten en dus is het tijd om het geweer van schouder te veranderen’, stelt Van Hoestenberghe, die over dat thema ook een doctoraat schreef. ‘Overbevissing bedreigt wereldwijd het visbestand en de bestaande systemen van aquacultuur hebben een pak nadelen.’
Hij maakt zich sterk dat de duurzame kweek in een volledig gesloten watersysteem de hele visindustrie op termijn ingrijpend kan veranderen. ‘Er is de voorbije jaren al flink wat geëxperimenteerd met aquaponics, waarbij de kweek van vis en voedsel aan elkaar gekoppeld wordt. Dat gebeurde tot nog toe evenwel altijd in dezelfde ruimtes, en we zijn nu tot de conclusie gekomen dat deze techniek zich nooit zal lenen tot een echt grootschalige gezamenlijke productie van vis en groenten. Het is gewoonweg veel efficiënter om de kweekmethodes op te splitsen. Dit is dus net wat we hier nu ook gerealiseerd hebben, terwijl we tegelijk met een volledig circulair systeem werken.’
Niet goedkoper
In 2019 wil Aqua4C zowat 150 ton omegabaars op de markt brengen. Later kan dit oplopen tot maximaal 200 ton per jaar. De vis, die qua smaak en structuur het meest weg heeft van zalm of forel, zal onder meer bij Carrefour, Albert Heijn en Spar in de rekken liggen. Ook heel wat restaurants hebben de omegabaars vandaag al op het menu staan.
Wie denkt dat deze ‘korte ketenvis’ nu ook een pak goedkoper zal zijn, komt evenwel bedrogen uit. De prijs per kilo schommelt ergens tussen 25 en 30 euro, vergelijkbaar met pakweg zalm dus. ‘Dat heeft alles te maken met de milieuvervuiling, of net het zo veel mogelijk tegengaan daarvan,’ legt Van Hoestenberghe uit. ‘Bij ons zit dat gewoon mee in de prijs verrekend. Als je goedkope vis afkomstig van vervuilende aquacultuur aankoopt, dan betaalt het milieu die prijs.’
