Sojabonen symboliseren de verbeterde handelsrelaties tussen de VS en de EU. Alleen zal er in de praktijk nauwelijks iets veranderen.
President Donald Trump liet er vorige week geen misverstand over bestaan. ‘De sojabonen zijn een big deal. De Europese Unie gaat, bijna meteen, een heleboel sojabonen kopen, het is een enorme markt.’ Een dag later vertelde hij de boeren in Iowa dat hij de Europese markt voor hen had geopend. ‘Dus ik denk dat jullie geen reden hebben om kwaad te zijn op mij.’
Bijna een week later blijkt dat Trump blij gemaakt is met een dode mus. Het sojabonenakkoord, een van de pijlers onder de verbetering van het handelsklimaat tussen de VS en de EU, bestaat eigenlijk helemaal niet.
Symbolisch
In de gezamenlijk verklaring na de ontmoeting van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker met Trump worden sojabonen genoemd als een van de productcategorieën waarvoor de handelsbarrières afgebouwd zullen worden om de onderlinge handel op te schroeven. ‘Maar die verklaring is grotendeels symbolisch’, zei Stefan Vogel, hoofd van de tak landbouwgrondstoffenresearch bij Rabobank aan Bloomberg.
Om te beginnen kan de Europese Commissie zelf niet beslissen dat de Unie meer Amerikaanse sojabonen gaat invoeren. De aankoop van de bonen gebeurt door voedingsbedrijven, en zij beslissen zelf waar ze hun grondstoffen vandaan halen. Wel kan de Commissie eventuele barrières slechten. Maar die barrières zijn er nu al nauwelijks. Soja kan zonder importheffing worden ingevoerd. Quota’s zijn er evenmin. Europese bedrijven hebben onbeperkte toegang tot Amerikaanse sojabonen. Het gewas wordt bovendien in Europa nauwelijks verbouwd, dus ook aan het subsidiebeleid kan niet gesleuteld worden.
Wat wel zou kunnen, is dat de EU eventuele niet-tarifaire hinderpalen zou aanpakken. Bijvoorbeeld de verplichting dat genetisch gemanipuleerde sojavariëteiten eerst door Europa goedgekeurd moeten worden, en aan strenge regels onderworpen zijn over etikettering en traceerbaarheid. Maar dat is de EU helemaal niet van plan. De Duitse landbouwminister Julia Klöckner zei afgelopen weekend aan Reuters dat Europa geen enkele garantie kan geven op een stijging van de import van Amerikaanse soja. Ook woordvoerders van de Commissie gaven na afloop toe dat er geen enkel Europees engagement is, behalve ‘de politieke belofte om niets te doen dat de aankoop van Amerikaanse soja negatief kan beïnvloeden’.
Het is niet de bedoeling dat de VS en de EU gaan onderhandelen over landbouwproducten, zei Juncker zelf ook tegen de Duitse omroep ARD. Trump wilde dat Europa zijn markt zou openen voor alle Amerikaanse landbouwproducten, maar daar ging Juncker niet op in. De sojabonenbelofte was een handige manier om Trump iets te gunnen zonder dat er in de praktijk iets zou veranderen.
Schade
Desondanks is Trumps verwachting gerechtvaardigd dat de EU meer sojabonen gaat kopen. Dat komt doordat de ze heel goedkoop zijn. De prijs van Zuid-Amerikaanse bonen is gestegen, en die van bonen uit de VS is gedaald. Dat is het logische gevolg van de importheffing die China op Amerikaanse bonen heft. De Chinese invoerders hebben hun blik nu naar Brazilië gewend, waardoor in de VS een groot overschot dreigt. De schade wil Trump compenseren met miljarden aan financiële steun. Maar zelfs als de EU al haar soja uit de VS zou halen, maakt dat nog maar een klein deel goed van de verliezen op de reusachtige Chinese markt. Europa importeerde vorig jaar voor 1,7 miljard dollar aan Amerikaanse soja, China voor 12,3 miljard dollar.
