Zwangere vrouwen zijn een graadmeter voor de economie, stelt een ernstige Amerikaanse studie. Laat de conjunctuur zich voorspellen aan de hand van het menselijk libido? Nog nooit gehoord van de Lipstick Index, of de Manty Index?
De vruchtbaarheid van de Amerikaanse vrouw blijkt een meer betrouwbare indicator van de economie dan de voorspellende studies van de OESO of de Nationale Bank. Onderzoekers van het Amerikaanse National Bureau of Economic Research (NBER) hebben immers aangetoond dat bij de voorspelling van de laatste drie Amerikaanse recessies de meest betrouwbare indicator de vrouwelijke vruchtbaarheid is geweest. Vooraleer u ginnegappend uw krant weggooit, het NBER is niet zomaar een onderzoeksorgaan. Het herbergt liefst 16 van de laatste 31 winnaars van de Nobelprijs voor Economie.
Uit de studie van Kasey Buckles, Daniel Hungerman en Steven Lugauer blijkt dat telkens vrouwen minder kinderen gaan baren er zes maanden later een recessie volgt, en dat volgens de onderzoekers ‘met een opvallende regelmaat’. Dat was namelijk het geval voor de grote crises van 1991, 2001 en 2008. Voor elke recessie aanvangt is een steile daling van het aantal geboortes merkbaar, die wordt gevolgd door een steile daling van het bruto binnenlands product.
Een crisisperiode treft verschillende productcategorieën. Maar met mannenondergoed is iets speciaals aan de hand. Geloof het of niet, maar Alan Greenspan, de voormalige voorzitter van de Amerikaanse Centrale Bank (Fed) volgde de verkoopcijfers van mannenondergoed. De zogeheten Manty Index bezorgde hem inzichten omtrent de conjuncturele vooruitzichten. De analyse luidt dat mannen geen nieuwe onderbroeken kopen als er een periode van bezuinigingen aanbreekt. Ze verslijten hun bestaande ondergoed. Greenspan vertelde dat zélf in het National Public Radio-programma van Robert Krulwich in januari 2008. Zodra de economie weer aantrekt stijgt ook de verkoop van mannenondergoed. Wellicht zat Greenspan iets te veel met zijn neus in zijn onderbroek om de grootste financiële crisis van 2008 te zien aankomen.
De Hemline Index is een theorie die in 1926 door econoom George Taylor is gepresenteerd. De hemline is de onderste zoom van een vrouwenrok. Langere rokken geven een inkrimpende economie aan terwijl blote knieën een bloeiende economie karakteriseren. Hoe korter de rok hoe sterker de economie. Dichter bij huis is professor Helmut Gaus (UGent) de pionier van de ‘mentale golfbewegingen’, waarmee hij inpikte op de theorieën van de Russische statisticus Nicolai Kondratieff, die de economie beschreef als een lange golf.
De professor emeritus zegt dat bijvoorbeeld de lichte kleuren in de zomerjurken een samenleving weerspiegelen die weinig tot geen angst reflecteert. “Mensen voelen zich beter, hebben meer zelfvertrouwen en toekomstperspectief, en dat bevrucht het economische proces. Omgekeerd, op het dieptepunt van een recessie zijn de buitenproportionele modekleuren zwart en grijs. In tijden van angst neemt avontuurlijk gedrag af, en kiezen mensen voor zekerheid.”
Tal van economen doen wat lacherig over dergelijke indicatoren, maar dat deert Gaus niet. “Mentaliteitswijzigingen zijn niet te vatten in cijfers. Cijfers zijn kortetermijnreferenties. Ons onderzoek behelst volledige periodes van golfbewegingen over vijftig jaar.” Zijn conjunctuuranalyse toont een cyclische beweging van onzekerheid als basis voor culturele, politieke en economische tendensen dat zich weerspiegelt in het consumentengedrag. Peter Dixon, de Britse hoofdeconoom van de Commerzbank, volgt Gaus. De psyche van de consument is veel belangrijker dan veel technische of zuiver economische factoren.
Voortbordurend op die psyche van de consument en wat dat betekent voor de economie, is er de Lipstick Index. Disclaimer van formaat: die ontsproot aan het brein van het cosmeticabedrijf Estée Lauder. Wat blijkt? Tijdens recessies kopen vrouwen in tegenstelling tot wat men zou verwachten meer lippenstiften. De analyse luidt dat het een betaalbare kleine uitgave is en vrouwen willen zich dergelijke kleine uitspattingen blijven veroorloven ongeacht de conjunctuur. De theorie van het verschijnsel gaat terug tot de jaren van de Grote Depressie, in de jaren 30, toen de cosmetische omzet desondanks met 25 procent toenam. Als er op de banenmarkt veel concurrentie is, vinden velen het belangrijk om er goed uit te zien. Felrode lippenstift is tijdens financieel onzekere tijden erg in trek. Een probleem bij deze index is de betrouwbaarheid van juiste data. Al blijven retailexperts er wel in geloven.
De studierichtingen geven gemeten op langere termijn ook een indicatie van hoe het met de economie is gesteld. Als het niet goed gaat, zien de zogeheten harde studierichtingen als ingenieur of economie een grotere toestroom van studenten. Tegelijk zien de zachte richtingen, zoals letteren en wijsbegeerte of psychologie minder instroom. Gaat het wel goed met de economie, dan zijn die richtingen als het ware communicerende vaten. De logica daarachter is niet ver te zoeken. Studenten – en hun ouders – kiezen in economisch moeilijker tijden in functie van werkzekerheid. Wiskundige richtingen, ingenieurs en informatici, heten knelpuntberoepen te zijn. Het is niet voor niks dat de overheid mensen in een bepaalde studierichting probeert te duwen: werkzekerheid.
