Om de zwarte economie te ondermijnen, verklaarde de Indiase premier Modi de briefjes van 500 en 1.000 roepie ongeldig. Nu de nieuwe biljetten op zich laten wachten, sputtert de héle economie.
Op het pleintje voor de moskee van Daranagar in het district Bijnor verzamelen zich de mannen van het dorp. Hun blikken zijn donker. Het zijn zware tijden, zegt kleermaker Abdel Jabar. Dat komt, zegt hij, door premier Narendra Modi’s ‘note bandhi’: zijn maatregel tegen zwart geld, waarbij begin november plotseling de briefjes van 500 en 1.000 roepie (7 en 14 euro) ongeldig verklaard werden. ‘Er komen geen klanten meer, want niemand heeft geld. Bestellingen worden niet opgehaald’, vertelt Jabar.
Als het aan de mannen van Daranagar ligt, levert Modi’s autoritaire geldhervorming hem zijn eerste electorale pak slaag op sinds zijn Bharatiya Janata Partij (BJP) in 2014 een overweldigende nationale verkiezingsoverwinning behaalde. In India gaan elk jaar wel enkele van de 36 deelstaten en uniegebieden naar de stembus om nieuwe regionale vertegenwoordigers te kiezen. Dit weekend is het de beurt aan Uttar Pradesh, de deelstaat waartoe hun dorp behoort.
De bewoners van Daranagar voelen zich bedrogen. Modi had beloofd dat er vanaf januari genoeg nieuwe biljetten gedrukt zouden zijn. In hoofdstad New Delhi staan voor veel banken inmiddels geen rijen meer en werkt ook een deel van de geldautomaten weer. Maar op het platteland duren de problemen onverminderd voort.
‘We hebben niet genoeg te eten. Hoe kan ik nog op Modi stemmen?’ Sanjay Kumar Winkelier
‘Ik werd gisteren weggestuurd bij de bank. Ze hadden niets meer in kas. De groentenkarren zijn leeg en er is ook geen melk meer te krijgen. De verkopers hebben geen geld om in te kopen en ze krijgen niets meer op krediet. Ik heb al twee maanden geen schoolgeld kunnen betalen voor mijn kinderen.’
Een kleine man met een grote snor en een snerpende stem valt hem bij. ‘Modi heeft India twintig jaar teruggeworpen. Mensen raken hun banen kwijt omdat er geen geld is. Graan is voor de gewone man te duur geworden. Niemand stemt nog op de BJP.’ De mannen op het moskeeplein beginnen boos te roepen. ‘Geen Modi meer.’
Modi’s BJP is een uitgesproken hindoeïstische partij, maar in 2014 kreeg hij toch veel stemmen van moslims, met name in Uttar Pradesh. Zijn belofte dat hij van India een economische grootmacht zou maken sloeg aan, zeker gezien de corruptieschandalen waarmee de destijds regerende Congres-partij werd geassocieerd. Uttar Pradesh is met 200 miljoen inwoners India’s bevolkingsrijkste deelstaat, en wordt momenteel bestuurd door de op socialistische leest geschoeide Samajwadi Partij. Modi heeft er flink campagne gevoerd omdat een overwinning ervoor kan zorgen dat zijn BJP de felbegeerde meerderheid krijgt in de Rajha Sabha, India’s Hogerhuis. De leden daarvan worden getrapt gekozen door de deelstaatparlementariërs. Omdat de BJP die meerderheid nu mist, kunnen Modi’s wetsvoorstellen worden tegengehouden.
Volgens econoom Arun Kumar is over de hele liniede productie met veertig procent gekrompen, net als de werkgelegenheid
Maar de gevolgen van Modi’s hardvochtige geldhervorming lijken diens hoop de grond in te boren. Voor een meerderheid in het Hogerhuis is 2017 cruciaal: er vinden dit jaar zeven deelstaatverkiezingen plaats.
Robin Hood
Volgens economen zal de komende maanden duidelijk worden wat de schade aan de economie is. Arun Kumar, een van India’s bekendste economen, expert op het gebied van de zwarte economie, vertelde in een interview met online magazine The Wire dat Modi’s geldmaatregel nauwelijks effect heeft op de zwarte economie omdat mensen zwart geld niet in stapels thuis hebben liggen, maar er bezittingen voor aanschaffen.
Volgens hem moet gevreesd worden dat over de hele linie de productie met veertig procent is gekrompen, wat volgens hem inhoudt dat ook de werkgelegenheid met veertig procent krimpt. ‘Vooral de armen geloven in Modi. Ze geloven echt dat hij de gehate zwarte economie een klap heeft toegebracht, dat hij een Robin Hood is die geld overhevelt naar de armen. Het zal even duren voordat ze erachter komen dat het niet waar is. Dat zal leiden tot woede. Dit kost hem politiek kapitaal.’
Niet genoeg te eten
‘Wij zijn moslims, maar ook onze hindoe-buren stemmen niet meer op de BJP’, zegt kleermaker Jabar. In het stadje Bijnor, het districtscentrum op tien kilometer afstand van Jabars dorp, blaast de beheerder van een religieus winkeltje vol godenbeelden eerst op zijn schelp om god Vishnu gunstig te stemmen. Pas daarna steekt hij van wal. ‘Onze premier heeft een groots karakter, maar dit heeft hij niet goed gedaan. Iedereen heeft te lijden.’ Hij wil niet zeggen hoe hij gaat stemmen, ‘maar ik ben niet gebonden aan één partij’.
In hetzelfde straatje zit Sanjay Kumar de krant te lezen in zijn verlaten cadeau-boetiekje. Ook hij is hindoe. ‘Sinds de geldmaatregel haal ik nog niet de helft van mijn omzet die ik daarvóór had’, zegt hij. ‘Ik heb geen bankrekening. Ik besteed alles wat ik verdien aan het onderhouden van mijn gezin. Zijn stem slaat over van verontwaardiging. We hebben nu niet genoeg te eten. Hoe kan ik nog op Modi stemmen?’
