De sociale zekerheid kampt met een tekort van 1,5 miljard euro. Dat is bijna 1 miljard euro meer dan oorspronkelijk was begroot, zo blijkt uit een document dat De Morgen kon inkijken. Vanaf 2016 dreigt de situatie nog erger te worden.
Een vertrouwelijk rapport van het Beheerscomité van de sociale zekerheid stemt somber. De ramingen tonen hoe de sociale zekerheid op een groter tekort afstevent dat verwacht. In plaats van 0,6 miljard gaapt een gat van 1,5 miljard, een verschil van bijna 1 miljard.
Waar komt dat grote verschil vandaan? Ten eerste zijn de inkomsten uit sociale bijdragen fors gedaald. Dat is het deel van het loon dat werknemers en zelfstandigen elke maand afdragen. Er zijn minder mensen aan het werk – onder meer door de afvloeiingen in de openbare sector – en dus vloeit er minder geld naar de overheidskas. Bovendien heeft ook de loonbevriezing – die nog door de vorige regering werd goedgekeurd – een effect. Net zoals de tegenvallende economie, de dalende consumptie en dus ook de lagere inkomsten uit btw. Zeker doordat een deel van die inkomsten terugvloeit naar de sociale zekerheid.
Al die factoren zorgen ervoor dat de sociale zekerheid volgend jaar zowat 863 miljoen euro minder zal binnenkrijgen.
Daarnaast stijgen de kosten. De werkloosheid is toegenomen, dus moet de staat meer uitkeringen betalen dan verwacht. Bovendien doet ook de grote populariteit van tijdskrediet, loopbaanonderbreking en brugpensioen (nu SWT) de rekening oplopen. De zogenaamde welvaartsenveloppe zorgt eveneens voor rode cijfers. Die moet ervoor zorgen dat de laagste inkomens ondanks alle besparingen het hoofd boven water kunnen houden. De regering-Michel besliste die enveloppe op te trekken. De extra uitgaven zijn beraamd op 370 miljoen euro.
Het totale tekort bedraagt ongeveer 1,5 miljard euro. Weliswaar met een kleine nuancering: het Riziv beschikt over een reservepotje van ongeveer 171 miljoen euro dat daar is bijgeteld. Dat geld was bestemd voor maatregelen die zijn aangekondigd, maar nog niet zijn doorgevoerd.
Minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken Maggie De Block (Open Vld) bevestigt de cijfers, maar weigert verder commentaar. Ze wil eerst de cijfers van het Monitoringcomité afwachten. Dat levert de basiscijfers voor de begrotingsonderhandelingen. Vast staat dat de regering opnieuw naar middelen zal moeten zoeken om het tekort te dichten en dat de sociale zekerheid een moeilijke begrotingscontrole tegemoet gaat.
Vicieuze cirkel
Voor Jef Maes, directeur van het sociaal departement van het ABVV, is dit het zoveelste bewijs dat het besparingsbeleid van de regering niet werkt. “Je komt niet uit een begrotingstekort door alles te blokkeren, ambtenaren te ontslaan en de lonen te bevriezen.”
Maes vreest dat we stilaan in een vicieuze cirkel terechtkomen. “Het kan niet de bedoeling zijn dat het extra miljard nog eens zal worden gezocht bij de uitkeringsgerechtigden. Heel wat werklozen zijn al getroffen door besparingen. De uitkeringen krijgen nu al geen indexering. Wij kijken nu in de eerste plaats naar de grote vermogens.”
De cijfers die nu op tafel liggen, houden nog geen rekening met het effect van de indexsprong die de regering vanaf maart wil doorvoeren.
Bovendien heeft de regering voor 2016 een extra loonlastenverlaging van 900 miljoen euro voorzien. Werkgevers zullen heel wat minder sociale bijdragen moeten betalen, waardoor het budget van de sociale zekerheid nog een extra knauw krijgt. De tekorten zijn nog niet meteen van de baan, en vanaf volgend jaar dreigen ze zelfs nog indrukwekkender te worden.
Nog rodere cijfers in 2016
Door de extra loonlastenverlaging van 900 miljoen euro die de regering volgend jaar voorziet, zal het budget van de sociale zekerheid een nieuwe knauw krijgen.
