Volgende week landt de Amerikaanse vicepresident Joe Biden in Brussel voor de achtste onder handelingsronde over het vrijhandelsverdrag tussen de VS en de EU. Een overzicht van wat op tafel ligt, wat er niet op ligt en wat er volgens sommigen af moet.
1. Artisjokken en auto’s Douanetarieven
Het gemiddelde douanetarief tussen de EU en de VS bedraagt 3,00 %. Achter dat gemiddelde gaan grote verschillen schuil. Europese kwekers van artisjokken betalen bijvoorbeeld 15,00 % douanerechten om naar de VS uit te voeren. De lat in de onderhandelingen ligt hoog: al die douanerechten tussen de VS en de EU moeten weg.
In België worden dan wel weinig artisjokken gekweekt, toch is de impact op andere producten groot. Volvo Cars, met een fabriek in Gent, betaalt jaarlijks om en bij 50 miljoen dollar aan douanetarieven om auto’s naar de VS te exporteren, zegt bedrijfsadvocaat Thomas Fleischer.
2. Ardeense ham en bier
Amerikanen vertrouwen op merken. Europeanen zijn gevoelig voor de plaats waar iets gemaakt wordt. Dat veroorzaakt spanningen, die eerder ook opdoken in de – ondertussen afgeronde – handelsgesprekken met Canada. Een Canadese ondernemer had exclusief het ‘merk’ parmaham geregistreerd, waardoor Italianen hun echte parmaham in Canada niet meer onder die naam mochten verkopen. Dankzij het handelsverdrag tussen de EU en Canada zullen ze dat nu wel mogen. In de gesprekken met de VS wordt nu geprobeerd onder meer ‘Ardeense ham’ te beschermen. Belgische bieren vallen niet onder die geografische bescherming, omdat ze technisch gezien overal kunnen worden gemaakt. Het zijn dus merken.
3. Crashtests en zonnebrandolie
Amerikanen testen de veiligheid van auto’s met dummypoppen die geen gordel dragen, omdat veel van hun landgenoten nog altijd op die manier rijden. Europeanen doen de pop een gordel om. Amerikanen doen ook crashtests waarbij de auto overkop gaat, Europeanen niet.
De onderhandelaars zoeken nu manieren om auto’s even veilig te houden, maar dat te doen in één test. Misschien aanvaardt de VS in Europa geteste wagens, zolang maar een alarm afgaat wanneer de autogordel niet vast zit. Of misschien worden de Europese testen gewoon strenger. The jury is still out.
Andere regels zijn makkelijker te vereenvoudigen. In de VS moet de elektrische bekabeling van machines geel en groen zijn, in Europa wit en zwart. Dat betekent onnodige extra kosten voor wie in beide landen verkoopt.
Het is niet de bedoeling alles op één leest te schoeien. De Europese regels voor chemische producten zijn bijvoorbeeld veel strenger dan de Amerikaanse en zullen dat blijven. Maar misschien kunnen de toezichthouders wel meer data delen. En vergis u niet. Soms is de VS strenger. In Amerika moeten cosmetica en zonnebrandolie de strenge testen van geneesmiddelen doorlopen. Dat zal niet veranderen. Ook als het handelsverdrag er komt, zullen farmabedrijven nog altijd hun geneesmiddelen apart moeten laten testen in de VS en in de EU, wat hen honderden miljoenen euro’s kost. Maar misschien kunnen de inspecties van de farmafabrieken wel op dezelfde manier gebeuren.
Voor sommige sectoren, zoals voeding en dranken, liggen de extra kosten voor VS-regulering vier keer hoger dan de douanetarieven.
4. Toyota bumpers
De Europese Commissie gaat ervan uit dat een handelsakkoord met de VS de rest van de wereld tot honderd miljard euro aan voordelen kan opleveren.
De autobumpers van Toyota schetsen het plaatje. Ongeveer de hele wereld gebruikt dezelfde normen voor autobumpers, leggen Europese topambtenaren uit, maar in de VS moeten ze hoger zijn. Toyota moet daarom speciale bumpers monteren op de wagens die het in de VS verkoopt. Als de Amerikanen de EU-regulering overnemen, kan het Japanse Toyota immense kosten uitsparen.
5. Baggeraars en IT-leveranciers
In de handelsgesprekken wordt geprobeerd de markt voor openbare aanbestedingen open te gooien. Nu kunnen doorgaans alleen Europese bedrijven voor de Europese overheden werken. Ook de VS heeft zijn ‘Buy American’-regels. Het is de bedoeling dat niet alleen de federale overheid in Washington akkoord gaat, maar ook de vijftig deelstaatregeringen. De gesprekken met hen staan nog nergens. Maar ze zijn potentieel belangrijk voor bedrijven die wegen bouwen, kantoorgebouwen zetten, informatica leveren of baggeren.
6. Abortusmiddelen en hard fruit
De VS heeft een beperkte lijst van goederen die het land nooit in mogen. Daarop staan onder meer abortus-middelen en porno. Aan die lijst verandert niets. Maar ook heel wat minder evidente goederen mogen de VS niet in. Het Vlaamse groentebedrijf Univeg voert bijvoorbeeld vooral witloof en prei uit naar de VS, en in minder mate ook wat paprika’s. Maar daar houdt het op, legt woordvoerder Frederic Rosseneu uit. Hard fruit aan de VS verkopen, zoals peren of appels, is verboden. Een soepeler fruithandel ligt momenteel niet op tafel.
7. Sigaretten en kerncentrales
Een van de belangrijkste kritieken op de onderhandelingen is dat investeerders het recht krijgen een overheid voor een internationaal handelstribunaal te dagen als ze het verdrag niet nakomen. Het systeem heet Investor to State Dispute Settlement (ISDS).
De tegenstanders van ISDS halen aan hoe het Zweedse Vattenfal de Duitse staat voor zo’n tribunaal daagde toen die uit kernenergie stapte, waardoor de Vattenfal-investeringen in Duitsland schade opliepen. Een ander voorbeeld gaat over hoe Philip Morris probeerde een Australische antitabakswet te blokkeren.
De Commissie merkt op dat de EU-landen zelf al in 1.400 handelsverdragen zo’n ISDS-regelingen hebben ingeschreven. De eerste werd door Duitsland afgesloten in 1959. En er was een reden toe: het systeem moet toelaten dat een buitenlandse investeerder op neutraal terrein tegen een overheid kan procederen, zonder dat er een diplomatiek conflict tussen twee landen van komt. Dat gebeurde vroeger. Toen de regering van Venezuela in 1902 besloot buitenlanders met Venezolaanse staatsobligaties niet terug te betalen, besloot het Amerikaanse, Britse en Duitse leger de Venezolaanse havens te blokkeren.
De Commissie is wel van plan het systeem transparanter te maken en ook beroep mogelijk te maken, maar vooral in Duitsland is de tegenstand tegen ISDS groot.
8. Hormonenvlees en chlorinekippen
Een andere kritiek op de onderhandelingen is dat de milieu- en gezondheidsnormen zouden dalen en dat consumenten minder zouden worden beschermd. De Europees commissaris voor Handel, Cecilia Malmström, ontkent dat.
De twee voorbeelden van de tegenstanders zijn Amerikaanse praktijken waarbij kippen in chlorine worden gewassen om salmonellabacteriën te doden, en met hormonen gekweekte Amerikaanse runderen. Die laatste kwestie speelde ook voor de gesprekken met Canada. Veetelers kweken er daarom nu hormonenvrij speciale kuddes voor de Europese markt, waar vraag is naar het kwalitatief goede Canadese rundvlees.
9. Wall Street en Hollywood
Niet alles wordt in het handelsverdrag besproken. De 28 EU-landen gaven anderhalf jaar geleden aan de Commissie een mandaat om de onderhandelingen te starten, maar gaven geen toelating om over de culturele sector te praten. De Fransen vrezen namelijk te worden overspoeld door Hollywoodfilms. Omgekeerd wil de VS niet weten van afspraken voor de financiële sector. Wall Street en Hollywood blijven dus buiten het handelsoverleg.
